Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z osiąganiem korzyści w postaci zarobku pomniejszonego o wydatki niezbędne do jej prowadzenia. Niemal w każdej firmie przychodzi czas, gdy podatnik będzie ubiegał się o dofinansowanie swojej działalności, które będzie pochodzić ze źródeł obcych. Może ono przybrać postać kredytu, pożyczki czy też dotacji ze środków krajowych, ale także unijnych. W takich sytuacjach pojawia się często kategoria dochodu z działalności gospodarczej. Inne przypadki, to potrzeba określenia wyników finansowych firmy dla własnych potrzeb. Dlatego warto poznać kilka podstawowych zasad przybliżających podatnika, czym naprawdę jest dochód w działalności gospodarczej
Kategoria dochodu, jako podstawowa jednostka miary wyniku z działalności gospodarczej
Dochód w działalności gospodarczej zależy przede wszystkim od dwóch czynników, które co miesiąc wpływają na jego wysokość a mianowicie:
- przychodów z działalności gospodarczej,
- kosztów uzyskania przychodów w tej działalności.
Zatem dochodem z działalności gospodarczej będzie różnica pomiędzy wszystkimi przychodami z działalności gospodarczej oraz jej kosztami. To jednak nie wszystko.
Dochód a okres czasu
Istotną kwestią w ramach ustalenia dochodu, którą trzeba wskazać już na samym początku jest określenie przedziału czasowego, za jaki ma być on obliczony, tzn. dochód może być obliczony:
- za miesiąc,
- za kwartał,
- za rok,
- za każdy dowolny okres w sposób narastający (np. od stycznia do kwietnia łącznie).
Przychód z działalności gospodarczej
Aby obliczyć dochód z działalności niezbędne jest posiadanie informacji o wszelkich przychodach z niej uzyskiwanych. Przychodem z działalności gospodarczej za dany okres będzie:
- suma przychodów (netto dla czynnych podatników VAT) z wystawionych w danym okresie faktur za sprzedaż towarów, usług, środków trwałych oraz not obciążających,
- suma przychodów ze sprzedaży na rzecz osób prywatnych nieprowadzących działalności gospodarczej wynikająca z raportu miesięcznego z kasy rejestrującej,
- suma pozostałych przychodów związanych z działalnością gospodarczą niewynikających z wystawionych faktur oraz raportu z kasy fiskalnej, czyli wpływy z:
- odsetek (z lokat bankowych, udzielonych pożyczek, umownych, innych np. z papierów wartościowych),
- kar umownych określonych w umowach handlowych zawartych z kontrahentem,
- zwrotu nadpłaconych składek ZUS,
- dotacji, dopłat, subwencji i innych dofinansowań,
- odszkodowań z tytułu ubezpieczeń składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,
- nieodpłatnie otrzymanych świadczeń,
- różnic kursowych a więc podatnik otrzymał więcej na konto aniżeli wynika to z wystawionej faktury (w walucie).
- ewentualnych innych przychodów związanych z działalnością gospodarczą.
Łatwo zauważyć, że przychody z działalności gospodarczej to nie tylko wystawione przez podatnika faktury, ale i inne przysporzenia pozafakturowe.
Koszty firmowe
Określenie przychodów z działalności to połowa sukcesu na drodze do określenia dochodu. Pozostała jeszcze kwestia wyjaśnienia koszów uzyskania przychodów.
Koszty firmowe to najprościej mówiąc wszelkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia, zachowania oraz zabezpieczenia przychodów teraźniejszych i przyszłych po wyłączeniu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.
Przykładowymi kosztami związanymi z prowadzoną działalnością mogą być wydatki dotyczące:
- składek ZUS ubezpieczenia społecznego,
- najmu, dzierżawy, leasingu obcych składników majątku używanych w działalności,
- eksploatacji firmowych składników majątku (w tym także amortyzacji i ubezpieczenia),
- remontu, modernizacji, ulepszenia firmowych składników majątku,
- towarów, materiałów, produktów, półproduktów,
- wypłaconych wynagrodzeń,
- odbytych delegacji,
- różnic kursowych,
- odsetek (lokaty bankowe, udzielone pożyczki, umowne, inne np. z papierów wartościowych),
- niektórych, zapłaconych kar umownych,
- innych wydatków firmowych.
Łatwo zauważyć, że strona kosztów jest bardziej skomplikowana od strony przychodów. Nie mniej posiadając dane na temat osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów z działalności gospodarczej, podatnik jest w stanie określić dochód z działalności gospodarczej.
Dochód brutto i netto
Zanim jednak podatnik określi dochód z działalności, warto przytoczyć jeszcze jedną istotną cechą porządkującą kategorię dochodu, czyli czy potrzebne jest ustalenie dochodu brutto czy netto:
- DOCHÓD BRUTTO -> PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI – KOSZTY FIRMOWE
- DOCHÓD NETTO -> DOCHÓD BRUTTO – PODATEK DOCHODWY
W przypadku dochodu brutto stanowi on różnicę pomiędzy wszystkimi przychodami osiągniętymi z działalności gospodarczej a kosztami uzyskania przychodu (w skład, których wchodzą również zapłacone składki ZUS ubezpieczenia społecznego, czyli emerytalna, rentowa, chorobowa i wypadkowa).
Jeżeli z kolei mowa o dochodzie netto (czasem określany, jako zysk netto) to stanowi on różnicę pomiędzy dochodem brutto a należnym podatkiem dochodowym.
Określenie dochodu z działalności gospodarczej ze względu na formę jej opodatkowania w podatku dochodowym od osób fizycznych
Ogólne określenie kategorii dochodu z działalności gospodarczej może okazać się niewystarczające dla wszystkich form opodatkowania.
Dla przypomnienia podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych, którzy chcą zarejestrować działalność gospodarczą, mają do wyboru 4 formy opodatkowania dochodu z niej wynikającego a mianowicie:
- karta podatkowa,
- ryczałt ewidencjonowany,
- zasady ogólne (skala podatkowa),
- podatek liniowy.
W pierwszej formie opodatkowania należy zaznaczyć, że nie istnieje w uregulowaniach prawno-podatkowych jakiekolwiek odniesienie do sposobu określenia dochodu z działalności opodatkowanej kartą podatkową. Brak takich przepisów spowodowane jest występowaniem w ustawie podatkowej sztywnych kwot podatku dochodowego do zapłaty, którego wysokość zależna jest od:
- rodzaju prowadzonej działalności,
- wielkości miasta, w której podatnik prowadzi działalność,
- liczby ludności danego miasta.
Warto jednak dodać, że kartowicz może na własne potrzeby ustalić tzw. nieustawowy dochód z działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową, jeżeli zsumuje wszystkie przychody z niej osiągnięte i pomniejszy uzyskany wynik o koszty firmowe. Należy jednak dodać, że tak wyliczony dochód nie będzie stanowił jakiejkolwiek podstawy do analizy finansowej firmy dla żadnej instytucji finansowej lub innej.
Pewnym ratunkiem dla kartowiczów jest niewątpliwie zainstalowanie kasy rejestrującej, która to będzie dokumentowała przynajmniej część przychodów z działalności opodatkowanej kartą podatkową.
Dochód w ryczałcie
Podatnicy, którzy wybrali ryczałt, jako formę opodatkowania dochód z działalności gospodarczej ustalają w poniższy sposób:
- DOCHÓD -> PRZYCHODY – ZAPŁACONE SKŁADKI ZUS SPOŁECZNE
Dlaczego w ten sposób?
W ryczałcie podatnik nie uwzględnia w ogóle żadnych kosztów, pomimo, że je ponosi. Wyłącznie dla siebie, tzn. dla celów informacyjnych podatnik może odjąć od przychodów rzeczywiste, poniesione wydatki i obliczyć w ten sposób dochód, ale tak jak przy karcie podatkowej tak ustalony dochód nie będzie żadnym wskaźnikiem informacji finansowej dla instytucji finansowych i innych.
Dochód w skali podatkowej i w podatku liniowym
Działalność gospodarcza opodatkowana podatkiem liniowym albo na zasadach ogólnych dostarcza najwięcej rzetelnych informacji o dochodzie z niej wynikającym. Dlaczego? W rachunku ustalającym dochód z działalności gospodarczej podatnik uwzględni przychody i koszty występujące w działalności. Dochód z działalności opodatkowanej skalą podatkową albo podatkiem liniowym ustala się w poniższy sposób:
- DOCHÓD -> PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI – KOSZTY FIRMOWE (SKŁADKI ZUS)
Tak ustalony dochód stanowi wskaźnik o sytuacji majątkowo-finansowej przedsiębiorcy dla instytucji finansowych i innych.
Oczywiście podatnik może ustalić zarówno dochód w ujęciu brutto albo netto w zależności od własnych potrzeb lub oczekiwań zewnętrznych instytucji.