Od kilku lat sprzedaż niektórych towarów i usług objęta była mechanizmem odwrotnego obciążenia. W mechanizmie tym to nabywca rozliczał podatek VAT należny ale jednocześnie miał także prawo do jego odliczenia. Z kolei w nowo wprowadzonym (obowiązkowo dla niektórych branż) od listopada 2019r. mechanizmie podzielonej płatności to sprzedawca wykazuje podatek VAT należny na wystawionej fakturze. Mechanizm podzielonej płatności zastępuje automatycznie mechanizm odwrotnego obciążenia. Jakie obowiązki w związku tym wystąpią po stronie sprzedawcy a jakie po stronie nabywcy?
Mechanizm odwrotnego obciążenia
Znany już dobrze od wielu lat mechanizm odwrotnego obciążenia polegał na rozliczeniu podatku VAT należnego i naliczonego przez nabywcę towaru a nie jak to ma miejsce w standardowych transakcjach krajowych przez sprzedawcę (tylko podatek VAT należny).
Transakcja sprzedaży towarów lub usług objętych odwrotnym obciążeniem miała miejsce, jeżeli zarówno kupujący i sprzedający był czynnym podatnikiem VAT a towary (ich sprzedaż) będące przedmiotem danej transakcji nie były z mocy prawa zwolnione z podatku VAT (w myśl art. 43 ust. 1 ustawy o VAT).
Towary i usługi zawarte w załącznikach do ustawy o VAT
Dla przypomnienia wykaz towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia znajdował się w załączniku nr 11 do ustawy o VAT (towarów wrażliwych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT) a wykaz usług w załączniku nr 14 do ustawy o VAT.
Aktualnie wszystkie te towary i usługi, objęte uprzednio mechanizmem odwrotnego obciążenia znajdują się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Dodatkowo prawodawca dodał tam jeszcze m.in. takie towary jak:
- węgiel kamienny, brunatny, koks, brykiety i podobne paliwa,
- komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych,
- aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe,
- części do silników spalinowych, do pojazdów silnikowych , do motocykli i przyczep oraz do pozostałego sprzętu i wyposażenia elektrycznego pojazdów, silniki rozrusznikowe oraz rozruszniki, pasy bezpieczeństwa, poduszki powietrzne oraz części i akcesoria nadwozi, wiązki przewodów zapłonowych i innych przewodów, sprzęt sygnalizacyjny elektryczny.
Oprócz towarów prawodawca dodał również usługi, które od listopada 2019r. będą także objęte mechanizmem podzielonej płatności:
- sprzedaż hurtowa i detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych,
z wyłączeniem motocykli, - pozostała sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych,
z wyłączeniem motocykli, - sprzedaż hurtowa i detaliczna motocykli oraz części i akcesoriów do nich – wyłącznie sprzedaż części i akcesoriów do motocykli,
- pozostała sprzedaż detaliczna motocykli oraz części i akcesoriów do nich – wyłącznie sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do motocykli.
Niektóre operacje objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia
Podatnicy muszą jeszcze uważać na niektóre transakcje sprzedaży (zakupu) towarów i usług dotychczas objętych odwrotnym obciążeniem i wykonywane na przełomie października, listopada a może nawet grudnia i nowego roku.
W sytuacji, gdy sprzedaż została zrealizowana:
- do końca października 2019 r., a obowiązek opodatkowania danej transakcji powstał w listopadzie 2019r. lub
- do końca października 2019 r., a faktura została wystawiona w listopadzie 2019r. albo
- w listopadzie 2019 r., natomiast sprzedawca wystawił fakturę jeszcze w październiku 2019r.
Przykład 1
Pan Robert prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży części komputerowych. Jeszcze w październiku 2019r. sprzedał kilkanaście sztuk dysków SSD, ale faktury wystawił w listopadzie 2019r.
W tej sytuacji sprzedaż ta będzie jeszcze objęta mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Przykład 2
Pan Piotr prowadzi działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży prętów stalowych. W październiku 2019r. wystawił kilka faktur sprzedaży na 40 szt. prętów. Natomiast w listopadzie 2019r. dokonał sprzedaży tych prętów
W tym przypadków dana sprzedaż będzie jeszcze objęta mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Przykład 3
Pan Mariusz świadczy usługi instalacji systemów alarmowych. W październiku otrzymał kolejne zlecenie montażu na kwotę 45.000zł. Jeszcze do końca października 2019r. otrzymał zaliczkę na sumę 10.000zł. W listopadzie 2019r. otrzymał kolejną zaliczkę na kwotę 15.000zł a w grudniu 2019r. zakończył pracę i wystawił fakturę końcową.
W tych okolicznościach Pan Mariusz:
- opodatkuje otrzymaną zaliczkę w październiku 2019r. według mechanizmu odwrotnego obciążenia bez stawki VAT,
- opodatkuje otrzymaną zaliczkę w listopadzie 2019r. według właściwej stawki VAT dla świadczonej usługi (pamiętając o zastosowaniu mechanizmu split payment do tej zaliczki),
- w wystawionej grudniu fakturze końcowej uwzględni wcześniejsze zaliczki oraz doliczy różnicę także z zastosowaniem właściwej stawki VAT dla danej usługi.
Mechanizm podzielonej płatności w praktyce
Od listopada 2019r. dla transakcji sprzedaży niektórych towarów i usług został obowiązkowo wprowadzony mechanizm podzielonej płatności. Towary i usługi objęte tym mechanizmem zostały ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Poniżej link z wykazem (ostatnie 5 stron):
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20040540535/U/D20040535Lj.pdf
Mechanizm podzielonej płatności polega na zapłacie za otrzymaną od sprzedawcy fakturę z użyciem komunikatu przelewu (podzielonej płatności). Zapłata odbywa się w taki sposób, że:
- Kwota netto (całość lub część) z faktury zostaje przelana na konto firmowe sprzedawcy,
- Kwota podatku VAT z faktury (całość lub część) zostaje przelana na specjalne konto VAT sprzedawcy.
W pierwszym okresie obowiązywania tego mechanizmu szybko okazało się, że nastręcza wielu problemów sprzedawcom jak i samym odbiorcom.
W jaki sposób sprzedawca realizuje obowiązek w mechanizmie podzielonej płatności
Sprzedawca będący czynnym podatnikiem VAT po sprawdzeniu załącznika nr 15 do ustawy o VAT czy zawiera się tam towar lub usługa przez niego sprzedawane. Jeżeli sprzedawca wystawia fakturę sprzedaży na minimum 15.000zł brutto i choć jeden towar lub usługa (oprócz pozostałych wykazanych na fakturze) znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (jest objęty mechanizmem podzielonej płatności), wówczas dodaje on na fakturze wyrażenie „mechanizm podzielonej płatności”.
Jeżeli faktura opiewa na mniejszą kwotę, wówczas przy założeniu tych samych okoliczności nie ma obowiązku wystawienia faktury z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”, a zatem sprzedawca nie jest zobligowany do wystawienia faktury z zastosowaniem podzielonej płatności.
Po pierwsze wyłącznie towary i usługi z załącznika nr 15
Obowiązek zapłaty poprzez mechanizm podzielonej płatności przez odbiorcę jak i obowiązek wystawienia faktury przez sprzedawcę z użyciem wyrażenia „mechanizm podzielonej płatności” dotyczy tylko sytuacji, w której przedmiotem danej transakcji są towary i usługi zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Po drugie limit 15.000zł brutto
Obowiązek zapłaty poprzez mechanizm podzielonej płatności przez odbiorcę jak i obowiązek wystawienia faktury przez sprzedawcę z użyciem wyrażenia „mechanizm podzielonej płatności” dotyczy faktury, której wartość opiewa na minimum 15.000zł brutto.
Po trzecie sprzedawca czynny podatnik VAT
Wystawienie faktury z wyrażeniem „mechanizm podzielonej płatności” dotyczy aktualnie wyłącznie czynnych podatników VAT. Podatnicy zwolnieni z VAT nie wystawiają tego typu faktur.
Po czwarte typ odbiorcy
Sprzedawca, który ma obowiązek wystawić fakturę z wyrażeniem „mechanizm podzielonej płatności” wystawia ją wyłącznie dla odbiorcy będącym firmą a więc osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, spółką lub innym podmiotem (np. osoba nieprowadząca żadnej działalności, ale będą zarejestrowany podatnikiem VAT).
Zatem obowiązek zapłaty otrzymanej faktury z adnotacją podzielonej płatności posiadają odbiorcy będący:
- Czynnymi podatnikami z VAT,
- Zwolnionymi podatnikami z VAT (niezależnie czy zwolnienie dotyczy osiągania rocznych obrotów poniżej 200.000zł – zwolnienie podmiotowe, czy sprzedawanych towarów i usług – zwolnienie przedmiotowe).
Natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, aby odbiorcy wszystkie faktury (z doliczonym podatkiem VAT) płacili dobrowolnie poprzez mechanizm podzielonej płatności.
Po piąte faktura
Sprzedawca, który ma obowiązek wystawić fakturę z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, wystawia ją z doliczoną właściwą stawką podatku VAT a nie jak to było przy odwrotnym obciążeniu bez stawki VAT. Zatem teraz to sprzedawca dolicza podatek VAT należny i wykazuje go tak jak w standardowej transakcji krajowej.
Dodatkowo zamieszcza na wystawionej fakturze sprzedaży wyrażenie „mechanizm podzielonej płatności”.
Opublikowano: 2019-12-04