Opublikowano: 2022-05-06
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorców, niejednokrotnie stawało się barierą w drodze do otrzymania zasiłku z tytułu nawet jednodniowego opóźnienia w płatności składek ubezpieczeniowych. Długo wyczekiwane zmiany w tym zakresie zostały zaimplementowane do porządku prawnego ustawą z dnia 24 czerwca 2021r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021r. poz. 1621). W niniejszym wpisie przedstawiamy nowe zasady podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, które z pewnością należy ocenić jako pozytywne! Wszelkie opisane poniżej kwestie dotyczą również osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą gospodarczą.
Dotychczasowe zasady podlegania pod ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorców
Ideą dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorców jest przede wszystkim możliwość uzyskania zasiłku za czas absencji chorobowej, opieki, czy macierzyństwa oraz brak obowiązku uiszczania składek społecznych i funduszu pracy za ten okres. Korzyści płynące z tego ubezpieczenia należy więc rozpatrywać na dwóch płaszczyznach. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przedsiębiorca przystępuje na swój wniosek, jednak „aktywacja” ubezpieczenia ma miejsce po tzw. „okresie wyczekiwania”, czyli po 90 dniach.
Dotychczasowe zasady obowiązujące do 31 grudnia 2021r. generowały liczne problemy, ponieważ nawet jednodniowe opóźnienie w płatności składek ubezpieczeniowych powodowało ustanie tego ubezpieczenia od pierwszego dnia miesiąca, za który nie opłacono składek w terminie. W takiej sytuacji przedsiębiorca wnioskujący o zasiłek chorobowy lub opiekuńczy napotykał na następujące problemy:
- ZUS analizując konto płatnika mógł uznać, iż przedsiębiorca nie podlega pod ubezpieczenie chorobowe, a co za tym idzie przedsiębiorca nie miał prawa do zasiłku oraz był zobligowany do uiszczenia składek społecznych i funduszu pracy za okres absencji,
- Przedsiębiorca mógł powoływać się na dorozumiane przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego, tj. na terminowe opłacanie składki chorobowej przez kolejne miesiące (instytucja wynikająca z orzecznictwa, a nie z ustawy) lub mógł złożyć wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki chorobowej po terminie, gdzie zgoda uzależniona była od uznaniowej decyzji ZUSu. Decyzję odmowną można skierować na drogę postępowania sądowego, jednak rachunek kosztów i korzyści powodował, że przedsiębiorcy rezygnowali zazwyczaj z dochodzenia swoich praw przed sądem.
Opisana powyżej sytuacja i niedogodności związane z restrykcyjnymi warunkami podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe sprawiły, że ustawodawca zdecydował się po wielu latach na liberalizację przepisów w tym zakresie.
Z dniem 1 stycznia 2022r. brak terminowej zapłaty składek nie przerywa biegu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Począwszy od 1 stycznia 2022r. w ustawie z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych uchylono zapis, który przerywał bieg dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przedsiębiorca nieterminowo opłacił składki.
Nie oznacza, to jednak, że płatnik posiadający zaległości w ZUS każdorazowo otrzyma zasiłek, bowiem równolegle w ustawie z dnia 29 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wprowadzono następujące zasady:
- zasiłek nie przysługuje przedsiębiorcom w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia,
- zasadniczo zasiłki wypłaca się w terminie 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku, jednak w przypadku przedsiębiorcy z zadłużeniem, zasiłek wypłaca się nie później niż w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia,
- prawo do świadczeń przedawnia się, jeżeli zadłużenie, nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.
Choć zadłużenie przedsiębiorcy przekraczające 1% minimalnego wynagrodzenia uniemożliwi wypłatę zasiłku, to wprowadzone zmiany są bardzo pozytywne. Nieterminowe wpłaty składek ubezpieczeniowych nie będą już przerwać każdorazowo dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Przedsiębiorcy i osoby współpracujące unikną więc dodatkowych obowiązków związanych ze składaniem wniosków do ZUS, wysyłaniem zgłoszeń, czy podleganiem pod okres wyczekiwania po każdym przerwaniu ubezpieczenia chorobowego.
Płatnicy powinni zweryfikować, czy ich dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie ustało w przeszłości
Przedsiębiorcy, którzy nieterminowo opłacali składki w 2021r. lub w latach wcześniejszych powinni jak najszybciej podjąć niezbędne kroki, aby ponownie „aktywować” dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Można to uczynić na dwa sposoby:
- dokonując wyrejestrowania na formularzu ZWUA i ponownie zgłaszając się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na druku ZUA (aktywacja ubezpieczenia nastąpi po okresie wyczekiwania – 90 dni),
- wystosowując wniosek US-9 o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie (czas na składanie wniosków upływa 30 czerwca 2022r.). Jeżeli ZUS takiej zgodny nie wrazi wówczas obowiązkowo należy złożyć wspomniane wyżej dokumenty ZWUA i ZUA.
ISTOTNE:
Ustanie w przeszłości dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego stanowi przesłankę do sporządzenia korekt i odzyskania nienależnie opłaconych składek, w szczególności jeżeli ZUS nie wyrazi zgodny na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. Korzyści finansowe z tytułu sporządzenia korekt mogą okazać się istotne. Aktualnie miesięczna składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wynosi 87,05 zł. Korekty za kilka lat mogą przynieść płatnikom nawet kilka tysięcy złotych oszczędności tytułem nadpłaconych składek.
Autor: Łukasz Kluczyński