Którzy podatnicy mają obowiązek zastosować szacunkowy współczynnik przy sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej?

Opublikowano: 2024-02-05

Przedsiębiorcy którzy sprzedają ze stawką VAT 23%, 8% itd. oraz ze stawką VAT zw. mają obowiązek ustalić, czy występuje u nich obowiązek naliczania proporcji VAT.

Niektórzy podatnicy mają obowiązek ustalania proporcji w specyficzny sposób tzn. w sposób szacunkowy. Na czym to polega? Na co należałoby zwrócić uwagę?

Proporcja w VAT

Proporcja w VAT występuje w przypadkach kiedy podatnik prowadzący działalność prowadzi sprzedaż opodatkowaną podatkiem VAT jak i zwolnioną z opodatkowania podatkiem VAT.

Sposób ustalania proporcji jest określony w art. 90 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 zwanej dalej ustawą o VAT).

Proporcja w podatku VAT stosowana jest do ustalenia informacji jaki udział sprzedaży opodatkowanej występuje do łącznej sprzedaży (opodatkowanej i zwolnionej).

Udział takiej sprzedaży opodatkowanej do łącznej może wynieść np. 80%. To oznacza, że tylko 80% podatku VAT naliczonego podatnik może odliczyć z faktury zakupu.

Proporcja VAT – współczynnik proporcji 80% oznacza też, że 80% stanowi sprzedaż opodatkowana VAT w łącznej sprzedaży z działalności gospodarczej.

ISTOTNE:

Proporcję VAT ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu sprzedaży opodatkowanej VAT (podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupów przeznaczonych na tę sprzedaż) w całkowitym obrocie (sprzedaż opodatkowana – podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupów na tę sprzedaż i zwolnioną – podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupów na tę sprzedaż).

ISTOTNE:

Do obrotu na podstawie którego podatnik oblicza proporcję nie wlicza się przychodu ze sprzedaży środków trwałych oraz przychodu z transakcji pomocniczych w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych oraz pozostałych usług.

Proporcja w VAT określana jest w procentach. Proporcja w VAT określana jest w stosunku rocznym. Ponadto wskaźnik procentowy proporcji zaokrąglany jest w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Wartość obrotu opodatkowanego VAT	=	Proporcja w VAT Wyrażona w %
Wartość łącznego obrotu

Należy podkreślić, iż podatnik nie jest zobowiązany do stosowania proporcji jeżeli współczynnik procentowy jaki obliczył zgodnie z powyższym wzorem:

1. przekroczył 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10.000 zł – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%,
2. nie przekroczył 2% – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%.

Obowiązek ustalenia proporcji w VAT

Jeżeli podatnik prowadzący działalność sprzedaje towary lub usługi według stawki podatku VAT (niezależnie jakiej nawet 0%) i jednocześnie sprzedaje ze stawką zwolnioną z VAT to ma obowiązek obliczyć proporcję w VAT.

Do czego jest używana proporcja VAT?

Jeżeli sprzedawca dokonuje sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej to ma obowiązek zastosowania proporcji VAT.

Proporcja VAT służy do odliczenia podatku VAT od faktur zakupu. W jaki sposób to zależy od tego na jaką sprzedaż dany zakup jest przeznaczony. Zaprezentowano to w poniższej tabeli.

X	Zakup towaru lub usługi	Zakup towaru lub usługi	Zakup towaru lub usługi
Przeznaczenie zakupu towaru lub usługi	Na sprzedaż opodatkowaną VAT	Na sprzedaż zwolnioną z VAT	Na sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną z VAT
Odliczenie podatku VAT	Odliczenie podatku VAT w całości	Brak prawa do odliczenia podatku VAT	Odliczenie podatku VAT – przemnożenie podatku VAT z faktury przez współczynnik (%)

Zatem jeżeli podatnik zobowiązany jest do stosowania proporcji VAT w takim wypadku gdy:

1. zakupuje towary lub usługi przeznaczone na sprzedaż w ramach działalności opodatkowaną podatkiem VAT – wtedy odlicza całość podatku VAT z faktury (poza wydatkami dot. samochodów osobowych używanych w sposób mieszany),
2. zakupuje towary lub usługi przeznaczone na sprzedaż zwolnioną z VAT – wtedy nie ma praw do odliczenia podatku VAT z faktury,
3. zakupuje towary lub usługi przeznaczone na sprzedaż opodatkowaną podatkiem VAT i jednocześnie zwolnioną z VAT – wtedy odlicza podatek VAT jaki uzyska mnożąc podatek VAT z faktury przez współczynnik procentowy (poza wydatkami dot. samochodów osobowych używanych w sposób mieszany).

Szacunkowy współczynnik sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej

Istotną rzeczą jest dość duży wyjątek wobec osób, które mają obowiązek obliczyć i stosować proporcję.

Nawiązując do art. 90 ust. 8 ustawy o VAT podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust. 3, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo.

Podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji i deklaracji JPK_V7.

ISTOTNE:

Podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym:

1. w ogóle nie osiągnęli obrotu lub
2. u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł,

– mają obowiązek ustalić tzw. proporcję VAT wyliczoną szacunkową.

Podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji i deklaracji JPK_V7X.

Kto stosuje szacunkowy poziom proporcji
Jaki podatnik	Obowiązki zgłoszeniowe
Podatnik dokonujący sprzedaży opodatkowanej VAT i zwolnionej z VAT który w poprzednim roku podatkowym nie osiągnął obrotu	Obowiązkowe zawiadomienie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie: do 25-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji i deklaracji JPK_V7.
Podatnik dokonujący sprzedaży opodatkowanej VAT i zwolnionej z VAT u którego obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł

Zatem tylko konkretna, powyżej określona grupa podatników jest zobligowana do stosowania szacunkowego współczynnika proporcji.

Podatnicy powyżej wymienieni to m.in.:

1. podatnicy którzy w danym roku rozpoczęli działalność gospodarczą w ramach której prowadzą sprzedaż opodatkowaną i zwolnioną i wypełniają ww. warunki,
2. podatnicy, którzy w latach poprzednich rozpoczęli działalność gospodarczą ale np. w zeszłym roku albo w bieżącym dodatkowo rozpoczęli prowadzenie sprzedaży zwolnionej z VAT i wypełniają ww. warunki,
3. pozostałe przypadki.