Opublikowano: 2024-03-25
Na poziomie Unii Europejskiej podatek od towarów i usług ma charakter podatku zharmonizowanego, co oznacza, że w każdym kraju zasady fakturowania są dostosowane do unijnej dyrektywy VAT. Pojawia się jednak pytanie w jaki sposób należy wystawić fakturę dla kontrahenta mającego siedzibę w kraju znajdującym się poza Unią Europejską. Zagadnienie to będzie przedmiotem naszej dzisiejszej analizy.
Zasady fakturowania usług, których miejscem świadczenia jest poza krajem
Podatek od towarów i usług ma charakter podatku terytorialnego, co oznacza, że rozliczenie podatku należnego nie zawsze będzie mieć miejsce w kraju siedziby usługodawcy. W przypadku gdy przedmiotem transakcji jest usługa należy stosować generalną regułę określoną w art. 28b ustawy VAT, która stanowi, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa. W celu ustalenia siedziby uwzględnia się miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem, adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, i miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.
Powyższy przepis dotyczący miejsca opodatkowania usługi ma zastosowanie zarówno w sytuacji gdy usługobiorca jest kontrahentem z UE jak i z kraju trzeciego. W rezultacie – w przypadku gdy ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT – usługa świadczona na rzecz podatników którzy nie mają w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce.
WAŻNE
Zgodnie z zasadą podstawową w przypadku świadczenia usługi na rzecz innego podatnika miejscem opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy. Przepis ten ma zastosowanie nie tylko do świadczenia usług na rzecz kontrahenta z Unii Europejskiej, ale również do nabywcy z kraju trzeciego.
Zasady fakturowania usług wykonywanych na rzecz kontrahenta z kraju trzeciego
Pomimo, iż usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce to krajowy podatnik nie jest w takim przypadku zwolniony z obowiązku udokumentowania wykonania usługi przy pomocy faktury.
Zgodnie z art. 106a pkt 2 lit. b) ustawy VAT przepisy dotyczące faktur stosuje się do dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium państwa trzeciego.
Ustawa VAT nie zawiera żadnych szczegółowych regulacji co do konstrukcji faktury w przypadku gdy świadczenie ma miejsce na rzecz podmiotu z kraju trzeciego dlatego też należy w tym zakresie kierować się ogólnymi wytycznymi zawartymi w art. 106e ustawy VAT.
Wskażmy zatem, że w art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy wskazano, że w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – wyrazy „odwrotne obciążenie”.
Mając na uwadze fakt, że miejscem opodatkowania świadczonych usług będzie terytorium inne niż Polska podatnik będzie zobowiązanym do wystawienia faktury, która winna zawierać adnotację „odwrotne obciążenie” w sytuacji gdy obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca usługi. W tym wypadku nie ma znaczenia czy w kraju nabywcy występuje podatek VAT czy też jego odpowiednik. Okoliczność ta nie ma znaczenia dla kwestii ustalenia miejsca opodatkowania usługi ani samej konstrukcji faktury.
Zgodnie zaś z art. 106e ust 5 pkt 2 ustawy VAT jeśli miejscem świadczenia dostawy towarów lub świadczenia usług jest terytorium państwa trzeciego, faktura może nie zawierać:
- numeru, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi;
- stawki podatku;
- sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku;
- kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.
Przykładowo w sytuacji gdy podatnik z Polski wykonuje usługę na rzecz kontrahenta z USA (do której ma zastosowanie art. 28b ustawy VAT) to miejscem opodatkowania jest siedziba usługobiorcy czyli USA. W konsekwencji taka usługa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Natomiast faktura wystawiona przez podatnika za wykonane usługi powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie” (może tez zawierać angielski odpowiednich „reverse charge”). Przy czym podatnik wystawiając fakturę dokumentującą świadczenie tych usług nie wykazuje na niej stawki i kwoty podatku, a zamiast tego może na niej umieścić określenie „NP” („nie podlega”).
Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w treści interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12.04.2017r., nr 1061-IPTPP2.4512.32.2017.3.KW:
„ Wobec powyższego w związku z tym, że przedmiotowe usługi nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, to Wnioskodawca ma obowiązek wystawić fakturę za wykonaną usługę, która powinna zawierać wyrazy „odwrotne obciążenie”, dla kontrahentów mających siedzibę działalności gospodarczej zarówno w krajach Unii Europejskiej jak i poza Unią, niezależnie od stawki podatku obowiązującej w kraju usługobiorcy. Przy czym zauważyć należy, iż Zainteresowany jako dodatkowy zapis może na fakturze umieścić określenie „NP”, bowiem przepisy nie sprzeciwiają się umieszczaniu na fakturze dodatkowych adnotacji.”
WAŻNE
Faktura dla kontrahenta spoza Unii Europejskiej nie zawiera ani kwoty ani stawki podatku VAT. Musi natomiast zawierać adnotację „odwrotne obciążenie”. Taka faktura nie musi też zawierać numeru identyfikującego podatnika na cele podatkowe.
Podsumowując powyższe warto zatem zapamiętać, że świadczenie usługi na rzecz kontrahenta z innego kraju niż kraj członkowski Unii Europejskiej nie zwalnia polskiego podatnika z obowiązku wystawienia faktury – nawet w przypadku gdy usługa nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce. W myśl reguły ogólnej taka faktura będzie jednak ograniczona co do treści oraz jej elementów konstrukcyjnych.