wrzesień 2024 – Poradnik Księgowy

16 września 2024

Co to jest nietransakcyjne WNT? Czy należy go wykazać w ewidencji VAT?

Wielu przedsiębiorców ma do czynienia z tzw. nietransakcyjnym wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów i nawet nie zdaje sobie z tego sprawy.

Warto byłoby zastanowić się czym jest nietransakcyjne WNT. Kiedy ono wystąpi? Czy należy go wykazać w ewidencji VAT? Na co należy uważać? Na te i wiele innych pytań odpowiedziano w niniejszej publikacji.

Co to jest zakup towarów z UE czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów to po prostu zakup towarów z UE ale na tym sprawa się nie kończy.

Aby zaistniało prawnie WNT muszą zostać spełnione określone warunki. Sam zakup towaru z UE nie musi jeszcze stanowić WNT np. w sytuacji kiedy towar ten zostanie na terenie kraju UE w którym został nabyty.

WNT oznacza, iż nabywca zakupił prawo do rozporządzenia towarem a więc stał się właścicielem i towar ten został przemieszczony do kraju UE nabywcy (nie do magazynu sprzedawcy).

WNT zaistnieje gdy:

kupujący towar z siedzibą w jednym kraju UE nabył prawo do rozporządzenia towarem jak właściciel od sprzedawcy z siedzibą w innym kraju UE niż nabywca, oraz
towar faktycznie opuścił kraj UE sprzedawcy (rozpoczęcia transportu, wysyłki) i został wysłany lub przetransportowany do kraju UE nabywcy,

ISTOTNE:

Transport, wysyłka towaru w WNT mogą być dokonane:

przez sprzedającego,
przez kupującego,
na rzecz sprzedającego (np. kurier dokonuje dostawy),
na rzecz kupującego (np. firma transportowa dokonuje dostawy).

ISTOTNE:

W przypadku transakcji WNT:

sprzedawca musi posiadać status czynnego podatnika VAT oraz podatnika VAT-UE,
nabywcą jest czynny podatnik VAT i VAT-UE albo podatnik zwolniony z VAT ale zarejestrowany do VAT-UE.

Jeżeli nabywcą jest podatnik zwolniony z VAT i nie zarejestrowany do VAT-UE wówczas nie wykazuje on u siebie WNT ale opłaca z tytułu tego zakupu należny podatek VAT.

Należy zaznaczyć, iż w przypadku nabywcy wymogi formalne nie przesądzają o tym czy doszło do transakcji WNT.

Czy doszło do transakcji będącej WNT zależy od tego czy zaistniały wymienione na początku publikacji 2 podstawowe warunki.

Kiedy należy opodatkować WNT podatkiem VAT i kto ma obowiązek tego dokonać

Obowiązek opodatkowania WNT podatkiem VAT powstaje:

z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej,
najpóźniej 15-tego dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT.

Obowiązek opodatkowania WNT podatkiem VAT w sytuacji nabycia nowych środków transportu powstaje:

z chwilą otrzymania tych towarów,
najpóźniej w dacie wystawienia faktury przez czynnego podatnika VAT.

Sprzedawca spełniający warunki zastosowania stawki 0% dla WDT opodatkowuje sprzedaż towaru dla kontrahenta z UE stawką 0%.

Jednak to nabywca jest zobowiązany do wykazania podatku VAT należnego (oraz odliczenie tego podatku VAT należnego) z tytułu WNT w ewidencji VAT – JPK_VX (a więc po swojej stronie – kupującego).

Nietransakcyjne WNT a transakcja nie stanowiąca WNT

Warto wyjaśnić, iż nietransakcyjne WNT to nie to samo co transakcja nie stanowiąca WNT.

Przykładowo WNT nie wystąpi jeżeli sprzedawca korzysta ze zwolnienia z VAT w stosunku do dokonywanej sprzedaży towarów.

WNT nie będzie stanowić także sprzedaż objęta szczególną procedurą VAT-MARŻA.

WNT nie wystąpi w przypadku zakupu gdy przedmiotem zakupu będzie np. jednostka pływająca używana do żeglugi na pełnym morzu i przewożąca odpłatnie pasażerów, części do niej czy też nabycia środków transportu lotniczego oraz części zamiennych do nich i wyposażenia pokładowego dla przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym.

WNT u polskiego nabywcy z siedzibą w Polsce nie wystąpi też gdy towary inne niż ww. są nabywane przez:

rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej,
podatników wykonujących jedynie sprzedaż zwolnioną z VAT przedmiotowo,
podatników podmiotowo zwolnionych z VAT
osoby prawne, które nie są podatnikami,

– jeżeli całkowita wartość WNT dokonana na terytorium RP nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty 50.000 zł.

Skoro wiadomo już które transakcje nie będą stanowiły WNT to w tym miejscu należałoby zadać pytanie kiedy będzie miało miejsce nietransakcyjne WNT?

ISTOTNE:

WNT wystąpi także wtedy kiedy przemieszczenie dokonane przez czynnego podatnika VAT lub na jego rzecz – towarów, należących do niego z terytorium jednego państwa UE na terytorium innego państwa UE, jeżeli towary te zostały przez tego podatnika na terytorium tego innego kraju UE w ramach prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa:

wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również w ramach WNT, albo
zaimportowane

– oraz towary te mają służyć działalności gospodarczej podatnika.

Objaśniając art. 11 ust. 1 ustawy o VAT należy wskazać, że gdy polski nabywca dokonuje (sam lub za pomocą firmy transportowej) przemieszczenia należących do niego towarów z terytorium państwa UE innego niż Polska na terytorium Polski, jeżeli towary te zostały przez tego polskiego nabywcę wykorzystane (na terytorium RP) w ramach powadzonej działalności gospodarczej.

Ustawodawca wskazuje, że tak wyglądające przemieszczenie będzie nietransakcyjnym WNT w konkretnych okolicznościach wymienionych poniżej.

Nietransakcyjne WNT u polskiego nabywcy towarów
Lp.	Sytuacja
1.	Towary są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego
2.	Przemieszczenie towarów następuje w ramach wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (WSTO czyli sprzedaż wysyłkowa)
3.	Towary są przemieszczane na pokładach statków, samolotów lub pociągów w trakcie części transportu pasażerów
4.	Towary mają być przedmiotem eksportu towarów dokonanego na terytorium kraju nabycia towaru (kraj UE sprzedawcy) z którego są przemieszczane do Polski
5.	Towary mają być przedmiotem WDT dokonanej na terytorium państwa UE, z którego są przemieszczane na terytorium RP
6.	Towary mają być przedmiotem wykonanych na terytorium RP na rzecz tego podatnika usług polegających na ich wycenie lub wykonaniu na nich prac, pod warunkiem że towary po wykonaniu tych usług zostaną z powrotem przemieszczone na terytorium państwa członkowskiego, z którego zostały pierwotnie wywiezione
7.	Towary mają być czasowo używane na terytorium RP w celu świadczenia usług przez tego podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu
8.	Towary mają być czasowo używane przez tego podatnika na terytorium RP, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, pod warunkiem że import takich towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju z uwagi na ich przywóz czasowy byłby zwolniony od cła
9.	Przemieszczeniu podlega gaz w systemie gazowym, energia elektryczna w systemie elektroenergetycznym, energia cieplna lub chłodnicza przez sieci dystrybucji energii cieplnej lub chłodniczej

Przemieszczenie (przewóz) towarów należących do polskiego czynnego podatnika VAT z innego kraju UE niż Polska do Polski w ww. przypadkach będzie stanowiło tzw. nietransakcyjne WNT.

Przykład 1

Polski przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT oraz VAT-UE zakupił towar u niemieckiego podatnika. Transakcja ta u polskiego podatnika stanowiła WNT.

Towary wymagały jednak instalacji u polskiego podatnika wraz z testowym uruchomieniem.

Przewóz tych towarów w celu instalacji u polskiego podatnika będzie stanowić nietransakcyjne WNT (u niemieckiego podatnika).

Przykład 2

Niemiecki podatnik VAT-UE wysłał do polskiego przedsiębiorcy – czynnego podatnika VAT oraz VAT-UE towar zakupiony wcześniej u polskiego przedsiębiorcy celem jego usprawnienia (przed dalszą sprzedażą). Transakcja ta u polskiego podatnika stanowi nietransakcyjne WNT.

Przykład 3

Czeski podatnik VAT-UE dokonał sprzedaży wysyłkowej akcesoriów samochodowych do polskiego przedsiębiorcy – czynnego podatnika VAT oraz VAT-UE.

Transakcja ta u polskiego podatnika stanowi nietransakcyjne WNT.

Przykład 4

Czeski podatnik VAT-UE dokonał sprzedaży towaru w Czechach dla polskiego przedsiębiorcy zarejestrowanego do VAT i VAT-UE w Czechach.

Na terytorium Czech doszło więc do krajowej sprzedaży towarów.

Polski przedsiębiorca przewiózł własne towary do Polski – do polskiej siedziby firmy.

Przewóz własnych towarów u polskiego podatnika stanowi nietransakcyjne WNT.

ISTOTNE:

Czynny podatnik VAT dokonujący przemieszczenia towarów należących do niego w ramach nietransakcyjnego WNT nie będzie miał obowiązku wykazania go w ewidencji VAT – JPK_V7X.

Końcowo należy podkreślić, że każda transakcja WNT czy nietransakcyjne WNT należy analizować indywidualnie. Zbliżone okoliczności niektórych transakcji nie przesądzają o tym, że należy je traktować tak samo.

13 września 2024

Kiedy przedsiębiorca podlega składkom społecznym i zdrowotnej a kiedy tylko zdrowotnej

Jednym z bólów głowy przedsiębiorców jest zweryfikowanie czy podlega on z działalności tylko składce zdrowotnej czy może zdrowotnej i składkom społecznym.

Skąd takie przemyślenia? Występuje wiele sytuacji w których przedsiębiorca podlega pod ubezpieczenia społeczne, zdrowotne z dwóch różnych tytułów np. etat i działalność gospodarcza.

To jednak nie koniec sytuacji. Warto więc sprawdzić kiedy przedsiębiorca będzie podlegać składkom społecznym i zdrowotnej a kiedy tylko zdrowotnej.

Podleganie pod ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Kto podlega pod ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne określone jest w ustawie:

z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497 zwanej dalej ustawą o SUS),
z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146 zwanej dalej ustawą zdrowotną).

Obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (bez dobrowolnego chorobowego) podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Czy jednak będzie tak zawsze?

Z kolei ustawa zdrowotna mówi, iż obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Właśnie takimi osobami są osoby fizyczne prowadzące działalność.

Ulga na start

Przedsiębiorcy, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej mogą skorzystać z tzw. ulgi na start. Ulga ta umożliwia opłacanie przez 6 pełnych miesięcy tylko składki zdrowotnej. To z kolei oznacza, iż przez ten okres przedsiębiorca podlega tylko pod ubezpieczenie zdrowotne.

Przedsiębiorca nie podlega w tym okresie pod ubezpieczenie:

emerytalne,
rentowe,
chorobowe,
wypadkowe.

ISTOTNE:

W okresie trwania ulgi na start (6 pełnych miesięcy) osoba fizyczna prowadząca działalność podlega tylko pod ubezpieczenie zdrowotne. Nie podlega i nie opłaca składek na ubezpieczenia społeczne.

Wyjątkiem od reguły byłaby sytuacja w której przedsiębiorca opłaca składki społeczne z innych tytułów np. umowa zlecenie, umowa o pracę, wspólnik spółki osobowej, inne przypadki.

ZUS preferencyjny oraz Mały ZUS Plus

Odmienną sytuacją od powyższej jest korzystanie przez przedsiębiorcę z ulgi ZUS preferencyjny (24 pełne miesiące) albo ulgi Mały ZUS Plus (maksymalnie 3 lata w okresie ostatnich 5 lat).

W okresie podlegania pod ulgę ZUS preferencyjny albo Mały ZUS Plus osoba fizyczna prowadząca działalność posiada (i opłaca składki) następujące ubezpieczenia:

emerytalne,
rentowe,
chorobowe,
wypadkowe,
zdrowotne.

ISTOTNE:

W okresie trwania ulgi ZUS preferencyjny (24 pełnych miesięcy) albo ulgi Mały ZUS Plus (maksymalnie 3 lata w okresie ostatnich 5 lat) osoba fizyczna prowadząca działalność podlega pod ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.

Składki społeczne w tym wypadku są niższe niż składki w minimalnym ZUS (standardowa podstawa). Natomiast wysokość składki zdrowotnej jest obliczana na takich samych zasadach bez względu na korzystanie z ulg w ZUS.

I znowu wyjątek od reguły to przypadek gdy przedsiębiorca opłaca składki społeczne z innych tytułów np. umowa zlecenie, umowa o pracę, wspólnik spółki osobowej, inne przypadki. Co wtedy? O tym poniżej.

Pełny ZUS

Jeżeli przedsiębiorca opłaca tzw. pełny ZUS zwany także ZUS minimalnym to będzie on podlegał (i opłacał składki ZUS) na następujące ubezpieczenia:

emerytalne,
rentowe,
chorobowe,
wypadkowe,
zdrowotne.

Ponadto będzie opłacać składkę na Fundusz Pracy.

W tym miejscu powstaje pytanie jak poszczególne, ww. podstawy ZUS (warianty ubezpieczeń) wpłyną na podleganie pod składki społeczne i zdrowotną?

Pełny ZUS, preferencyjny ZUS, Mały ZUS Plus i etat

Osoba fizyczna, która opłaca pełny ZUS albo ZUS preferencyjny albo korzysta z ulgi Mały ZUS Plus i dodatkowo dorabia na podstawie umowy o pracę może nie wiedzieć, iż w niektórych sytuacjach nie będzie podlegać wszystkim składkom ZUS.

Zależności te przedstawiono w poniższej tabeli.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przedsiębiorcy na etacie
Podlegania pod ZUS	Ubezpieczenia społeczne	Ubezpieczenie zdrowotne
Działalność gospodarcza na: – ZUS preferencyjny, albo – Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej, albo – Mały ZUS Plus	TAK OBOWIĄZKOWE Z DZIAŁALNOŚCI	TAK
Stosunek pracy (kwota minimalnego wynagrodzenia – 4.300 zł do końca grudnia 2024r. lub powyżej) oraz działalność gospodarcza na: – ZUS preferencyjny, albo – Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej, albo – Mały ZUS Plus	OBOWIĄZKOWE TYLKO Z UMOWY O PRACĘ DOBROWOLNE Z DZIAŁALNOŚCI (w zakresie ubezpieczeń emerytalno – rentowych)	TAK (z każdego tytułu)
Stosunek pracy (kwota poniżej minimalnego wynagrodzenia – 4.300 zł do końca grudnia 2024r.) oraz działalność gospodarcza na: – ZUS preferencyjny, albo – Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej, albo – Mały ZUS Plus	TAK (z każdego tytułu)	TAK (z każdego tytułu)

Pełny ZUS, preferencyjny ZUS, Mały ZUS Plus i zlecenie

Ostatnią ciekawą kwestią dotyczącą podlegania pod ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest gdy przedsiębiorca dodatkowo zawarł umowę zlecenie albo kilka umów zleceń nie zaliczanych do działalności gospodarczej.

To znaczy umowy zlecenie dotyczą odrębnych czynności aniżeli te które są prowadzone w ramach działalności.

Poniższe reguły przygotowano w oparciu o założenie, iż tytuł do ubezpieczeń społecznych (i zdrowotnego) z działalności powstał jako pierwszy.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przedsiębiorcy na zleceniu, który w ramach zlecenia wykonuje inne czynności od tych wykonywanych w ramach działalności
Podlegania pod ZUS	Ubezpieczenia społeczne	Ubezpieczenie zdrowotne
Działalność gospodarcza: – ZUS preferencyjny, albo – Mały ZUS Plus, albo – Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej	TAK	TAK
Jedna umowa zlecenie lub kilka zleceń (opiewa łącznie na kwotę mniejszą niż minimalne wynagrodzenie – 4.300 zł do końca grudnia 2024r.) oraz działalność gospodarcza na: – ZUS preferencyjny, albo – Mały ZUS Plus, albo	JEŻELI PODSTAWA ZUS Z DZIAŁALNOŚCI WYNOSI: minimum 4.300 zł wówczas obowiązkowo z działalności a dobrowolnie ze zlecenia, mniej niż 4.300 zł wówczas obowiązkowo z działalności i zlecenia	TAK (z każdego tytułu)
Jedna umowa zlecenie lub kilka zleceń (opiewa łącznie na kwotę minimalnego wynagrodzenia – 4.300 zł do końca grudnia 2024r.) oraz – działalność gospodarcza na: ZUS preferencyjny, albo – Mały ZUS Plus	JEŻELI PODSTAWA ZUS Z DZIAŁALNOŚCI WYNOSI: minimum 4.300 zł wówczas wybiera tytuł do ubezpieczeń, mniej niż 4.300 zł wówczas obowiązkowo ze zlecenia	TAK (z każdego tytułu)
Jedna umowa zlecenie lub kilka zleceń (opiewa łącznie na kwotę minimum przeciętnego wynagrodzenie – 4.694,40 zł) oraz działalność gospodarcza na Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej	PRZEDSIĘBIORCA MOŻE WYBRAĆ: ZE ZLECENIA, ALBO Z DZIAŁALNOŚCI – albo może też dodatkowo podlegać dobrowolnie pod ubezpieczenia emerytalno-rentowe z drugiego tytułu.	TAK (z każdego tytułu)
Jedna umowa zlecenie lub kilka zleceń (opiewa łącznie na kwotę mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie – 4.694,40 zł) oraz działalność gospodarcza na Pełnym ZUS o podstawie 4.694,40 zł lub powyżej	OBOWIĄZKOWO Z DZIAŁALNOŚCI DOBROWOLNIE ZE ZLECENIA	TAK (z każdego tytułu)

Końcowo warto zaznaczyć, że osobą prowadzącą działalność i podlegającą powyższym regułom ZUS określa się jako osobę prowadzącą działalność w formie:

jednoosobowej,
wspólnika spółki cywilnej,
wspólnika spółki partnerskiej, jawnej, komandytowej,
wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej,
akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.

10 września 2024

Przedawnienie a prawo do weryfikacji zwrotu podatku VAT

Przedmiotem naszego dzisiejszego artykułu będzie problematyka oceny czy po upływie ustawowego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego naczelnik urzędu skarbowego może nadal skutecznie weryfikować zasadność wykazanego przez podatnika zwrotu podatku naliczonego VAT.

Prawo do zwrotu podatku naliczonego VAT

Reguła ogólna wskazana w art. 87 ust. 1 ustawy VAT wskazuje, że w przypadku gdy kwota podatku naliczonego VAT jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Sam zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym następuje na skutek złożenia przez podatnika deklaracji VAT z wykazaną kwotą do zwrotu. Jednocześnie zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy VAT jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego.

W tym miejscu musimy przenieść się na moment na grunt Ordynacji podatkowej. Otóż jak stanowi art. 81 § 1-2 Ordynacji jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji.

Podatnik ma prawo złożenia korekty deklaracji aż do czasu upływu terminu przedawnienia. W myśl 70 § 1 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W tym miejscu pojawia się zatem pytanie czy jeżeli czynny podatnik VAT złoży korektę deklaracji VAT w ostatnim dniu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego to czy naczelnik urzędu skarbowego nadal może dokonać weryfikacji zasadności zwrotu?

Wskażmy bowiem, że zgodnie z art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Jako szczególną okoliczność uzasadniającą umorzenie postępowania wskazano przesłankę przedawnienia.

WAŻNE

Prawo do skorygowania złożonej pierwotnie deklaracji ograniczone jest jedynie terminem przedawnienia. Powoduje to, że korektę deklaracji można złożyć nawet w ostatnim dniu terminu określonego w art. 70 Ordynacji podatkowej.

Po terminie przedawnienia organ podatkowy ma możliwość zweryfikować zasadność zwrotu podatku naliczonego

W celu potwierdzenia powyżej postawionej tezy należy w pierwszej kolejności odnieść się do treści art. 79 § 3 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego treścią decyzję w sprawie stwierdzenia nadpłaty na wniosek złożony przed upływem terminu przedawnienia można wydać także po upływie tego terminu.

Naturalnie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym nie jest rodzajem nadpłaty jednakże należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 76b § 1 Ordynacji podatkowej ww. przepis stosuje się odpowiednio do zwrotu podatku.

Do takich samych wniosków doszedł WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia z dnia 9 maja 2024 r. I SA/Wr 911/23.

W uzasadnieniu prawnym wyroku czytamy, że upływ terminu do wszczęcia postępowania podatkowego i wydania decyzji w zakresie określenia zobowiązania podatkowego z uwagi na przedawnienie, nie wyklucza możliwości prowadzenia postępowania i wypowiedzenia się – w ramach postępowania w sprawie zwrotu podatku wykazanego w korektach deklaracji – co do zasadności skorygowania deklaracji, wykazania zwrotu podatku (jego wysokości) oraz wskazanych przez podatnika przesłanek uzasadniających przyczynę korekty – jeżeli zasadność korekty deklaracji i wykazanego zwrotu podatku budzi wątpliwości.

Przyjęcie odmiennego stanowiska doprowadziłoby do możliwości nadużyć ze strony podatników, którzy zwiększaliby swoje uprawnienia przed upływem terminu przedawnienia, w przeświadczeniu braku podstaw prawnych do weryfikacji przez organ podatkowy zwrotu podatku z uwagi na upływ terminu przedawnienia.

Wskażmy też, że nie jest to wyrok odosobniony. Podobnie też WSA w Łodzi w wyroku z dnia 28.02.2018r., I SA/Łd 17/18 czy też w wyroku z dnia 06.06.2018r., I SA/Łd 263/18. W tym ostatnim wyroku sąd wprost wskazał, że mimo iż podatnik ma prawo złożyć korektę deklaracji podatkowej przed upływem terminu przedawnienia wynikającego z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, to organy podatkowe mogą orzekać w tym przedmiocie również po upływie terminu przedawnienia.

Przykład

Czynny podatnik VAT w dniu 31.12.2023 r. złożył korektę deklaracji VAT za listopad 2018 r. wykazując kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy. Z dniem 1 stycznia 2024 roku zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu z uwagi na upływ pięcioletniego terminu określonego w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.

Czy w tym przypadku naczelnik US może dokonać weryfikacji zasadności zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym?

Biorąc pod uwagę ukształtowaną linię orzeczniczą należy stwierdzić, że pomimo iż zobowiązanie podatkowe z dniem 1 stycznia 2024 roku uległo przedawnieniu to w zakresie korekty deklaracji złożonej w ostatnim dniu pięcioletniego terminu przedawnienia naczelnik US zachowuje prawo do weryfikacji.

WAŻNE

Podatnicy składający korektę deklaracji VAT w ostatnim dniu okresu przedawnienia muszą pamiętać, że nie wyklucza to dokonania przez organ podatkowy sprawdzenia zasadności wykazanego w korekcie zwrotu podatku naliczonego VAT.

W przedstawionej sprawie sądy administracyjne przyjmują stanowisko, które przede wszystkim chroni interes fiskalny państwa przed nadużyciami ze strony nierzetelnych podatników. Przyjęcie bowiem innej wykładni przepisów skutkowałoby tym, że zwrot podatku wykazany w korekcie deklaracji złożonej ostatniego dnia terminu przedawnienia nie podlegałby żadnej weryfikacji ze strony organów podatkowych.

7 września 2024

Zasady ustalania proporcji VAT w pierwszym roku działalności

Proporcja w podatku VAT pojawia się w momencie kiedy podatnik wykonuje jednocześnie czynności opodatkowane oraz zwolnione i nie jest możliwe bezpośrednie przyporządkowanie wydatku do konkretnej działalności. W takich okolicznościach przepisy wymagają od podatnika ustalenia proporcji. W poniższym artykule zastanowimy się w jaki sposób ustalić taką proporcję w pierwszym roku działalności.

Proporcjonalne odliczenie podatku VAT

Reguła ogólna określona w art. 86 ust. 1 ustawy VAT wskazuje, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur dokumentujących zakupy związane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, wynika z samej konstrukcji podatku od towarów i usług i zapewnia neutralność tego podatku dla czynnych podatników VAT.

Z powyższego wynika również, że nie jest możliwe odliczenie podatku naliczonego w zakresie w jakim podatnik wykonuje czynności zwolnione od podatku. Natomiast możliwa jest sytuacja w której podatnik jednocześnie dokonuje czynności opodatkowanych oraz zwolniony od podatku. W takim przypadku w celu określenia prawa do odliczenia należy kierować się regułami określonymi w art. 90 ustawy VAT.

Zgodnie z art. 90 ust. 1 ustawy VAT w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

W myśl zaś art. 90 ust. 2 ustawy VAT jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Podatnik w momencie nabycia towarów lub usług powinien dokonać ich kwalifikacji do określonych rodzajów sprzedaży, z którymi zakupy te są związane. Najistotniejszym bowiem warunkiem, umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Mając na uwadze powyższe regulacje obowiązkiem podatnika w pierwszej kolejności jest przypisanie konkretnych wydatków do określonych rodzajów sprzedaży, z którymi wydatki te są związane. Podatnik ma zatem obowiązek odrębnego określenia, czy podatek wynikający z otrzymanych faktur związany będzie z czynnościami opodatkowanymi czy też zwolnionymi, czyli dokonania tzw. bezpośredniej alokacji. Jeżeli takie wyodrębnienie jest możliwe, podatnikowi przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną, brak jest natomiast takiego prawa w stosunku do towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności zwolnionych od podatku.

Jeżeli dokonanie bezpośredniej alokacji nie jest możliwe, czyli w przypadku gdy dokonany wydatek służyć będzie obu rodzajom działalności, podatnik może odliczyć tylko tę część podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom dającym prawo do odliczenia.

WAŻNE

Zasada proporcjonalnego odliczania podatku ma zastosowanie do tej kategorii wydatków, których nie da się jednoznacznie przypisać do konkretnego rodzaju sprzedaży, czyli jako „zakupy związane ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną”

Sposób ustalenia proporcji odliczenia podatku VAT

To w jaki sposób należy ustalić proporcję opisuje art. 90 ust. 3 oraz ust. 4 ustawy VAT. W przepisach tych czytamy, że proporcję ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Następie po zakończeniu roku podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty uwzględniając rzeczywistą proporcję ustaloną w oparciu o faktyczny obrót w danym roku podatkowym.

WAŻNE

Przepisy ustawy VAT wskazują, że proporcje należy ustalić w oparciu o dane dotyczące obrotu w roku poprzedzającym rok podatkowy.

Jak ustalić proporcję w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej?

Skoro z treści przepisów wynika, że proporcję ustala się na podstawie informacji z roku poprzedzającego powstaje pytanie co w przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy będą w roku bazowym dokonywać zarówno czynności opodatkowanych jak i zwolnionych.

Metodykę działania takich podmiotów określa art. 90 ust. 8 ustawy VAT, gdzie czytamy, że podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli obrotu, o którym mowa w ust. 3, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł, do obliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającej odliczeniu od kwoty podatku należnego przyjmują proporcję wyliczoną szacunkowo. Podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta proporcja została zastosowana po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3.

Przykład

Pan Dariusz w lutym 2024 roku rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie najmu. Pan Dariusz świadczy zarówno podlegające opodatkowaniu usługi najmu krótkotermiowego jak i zwolnione od VAT usługi najmu długotermiowego (art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy VAT). Pan Dariusz ponosi wydatki które związane są z obiema rodzajami czynności.

W jaki sposób Pan Dariusz może odliczać podatek naliczony od tego rodzaju wydatków?

Pan Dariusz powinien samodzielnie określić szacunkową proporcję i zawiadomić o niej naczelnika US w terminie do 25 marca 2024r. Przykładowo Pan Dariusz może ustalić, że 60% ogółu obrotu będzie stanowić najem krótkotermiowy. To oznacza, że z faktur zakupowych będzie mógł odliczyć 60% kwoty podatku naliczonego. Gdyby następnie okazało się, że faktyczna proporcja wynosi np. 55% to w deklaracji za styczeń 2025 r. Pan Dariusz powinien dokonać odpowiedniej korekty podatku naliczonego zgodnie z art. 91 ustawy VAT.

Reasumując należy zatem stwierdzić, że w przypadku podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej proporcja w pierwszym roku podatkowym jest ustalana szacunkowo. Obecnie taki szacunek określa podatnik samodzielnie, a jego obowiązkiem jest jedynie zawiadomienie naczelnika US o przyjętej na dany rok proporcji.

4 września 2024

Odpowiedzialność podatkowa zarządcy sukcesyjnego

Instytucja zarządu sukcesyjnego jest związana z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa w spadku.
Zgodnie z art. 29 ustawy o zarządzie sukcesyjnym od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. W poniższym artykule zastanowimy się w jaki sposób kształtuje się zakres odpowiedzialności podatkowej zarządcy sukcesyjnego.

Odpowiedzialność za podatki przedsiębiorstwa w spadku

Przedsiębiorstwo w spadku jest odrębną kategorią podatnika biorąc pod uwagę zarówno przepisy ustawy PIT jak i ustawy VAT. Przedsiębiorstwo w spadku powstaje po śmierci osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Zatem należy przeanalizować kwestie odpowiedzialności przedsiębiorstwa w spadku za podatki zmarłego przedsiębiorcy. W tym zakresie konieczne będzie odwołanie się do odpowiednich przepisów Ordynacji podatkowej.

Jak wynika z treści art. 97 § 1a Ordynacji podatkowej przedsiębiorstwo w spadku, w przypadku gdy ustanowiono zarząd sukcesyjny, wstępuje w przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem tych praw, które nie mogą być kontynuowane na podstawie odrębnych ustaw.

Do czasu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe i niemajątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, w tym również prawa nabyte przez przedsiębiorcę wynikające z decyzji są wykonywane przez zarządcę sukcesyjnego (art. 97 § 1b Ordynacji podatkowej).

Z powołanych przepisów wynika, że w przypadku śmierci przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą sukcesja podatkowa uzależniona jest od tego, czy ustanowiono zarządcę sukcesyjnego. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce, to sukcesorem na mocy przepisów Ordynacji podatkowej jest przedsiębiorstwo w spadku. Prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego wykonuje w tym przypadku zarządca sukcesyjny. Gdy natomiast zarządcy sukcesyjnego nie ustanowiono, prawa i obowiązki przejmują spadkobiercy.

Natomiast przepis art. 97a ustawy – Ordynacja podatkowa, dodany ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej reguluje kwestie odpowiedzialności podatkowej, przedsiębiorstwa w spadku. Wskazuje on podmioty odpowiedzialne za zobowiązania podatkowe przedsiębiorstwa w spadku, a są nimi:

a) zapisobierca windykacyjny kontynuujący prowadzenie tego przedsiębiorstwa,

b) spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy, jeżeli nie został uczyniony zapis windykacyjny obejmujący przedsiębiorstwo w spadku,

c) małżonek zmarłego przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku.

W tym miejscu należy bowiem wskazać, że właścicielem przedsiębiorstwa w spadku nie musi być zarządca sukcesyjny. ak stanowi art. 3 ustawy o zarządzie sukcesyjnym:

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku w rozumieniu ustawy jest:

1) osoba, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyła składniki niematerialne i materialne, o których mowa w art. 2 ust. 1, na podstawie powołania do spadku z ustawy albo testamentu albo nabyła przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego;

2) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;

3) osoba, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku albo udział w przedsiębiorstwie w spadku bezpośrednio od osoby, o której mowa w pkt 1 lub 2 – w przypadku gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie.

WAŻNE

Zgodnie z 97a § 1 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe przedsiębiorstwa w spadku ponoszą zapisobierca windykacyjny kontynuujący prowadzenie tego przedsiębiorstwa, spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy, jeżeli nie został uczyniony zapis windykacyjny obejmujący przedsiębiorstwo w spadku, a także małżonek zmarłego przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Zakres odpowiedzialności podatkowej zarządcy sukcesyjnego

W powyższym przepisie określającym zakres odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstwa w spadku nie wymieniono zarządcy sukcesyjnego. W związku z tym pojawia się pytanie jaki rodzaj odpowiedzialności ponosi zarządca sukcesyjny.

W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe pytanie należy odwołać się do treści art. 117d Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem zarządca sukcesyjny odpowiada solidarnie z podatnikiem oraz osobami, o których mowa w art. 97a § 1 i 2, całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe związane z działalnością przedsiębiorstwa w spadku, z zastrzeżeniem. Egzekucja z majątku zarządcy sukcesyjnego może być prowadzona w przypadku, gdy egzekucja z majątku podatnika oraz osób, o których mowa w art. 97a § 1 i 2, okaże się bezskuteczna.

Należy zatem zauważyć, że zarządca sukcesyjny ponosi dodatkową odpowiedzialność (tzw. odpowiedzialność akcesoryjna) właściwą dla osób trzecich. Zarządca sukcesyjny ponosi solidarną odpowiedzialność tylko za zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez niego tej funkcji.

Wspomniana akcesoryjna odpowiedzialność charakteryzuje się tym, że organ podatkowy może sięgnąć do majątku zarządcy sukcesyjnego dopiero w momencie kiedy egzekucja z majątku przedsiębiorstwa w spadku lub właścicieli przedsiębiorstwa w spadku okaże się bezskuteczna.

WAŻNE

Zakres odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego opiera się na zasadzie odpowiedzialności akcesoryjnej, co oznacza, że osoba taka może ponosić odpowiedzialność za zaległości podatkowe przedsiębiorstwa w spadku dopiero gdy nie jest możliwe egzekwowanie długu z majątku przedsiębiorstwa w spadku lub z majątku właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że zarządca sukcesyjny może ponosić odpowiedzialność za zaległości przedsiębiorstwa w spadku ale będzie to odpowiedzialność przewidziana na zasadach właściwych dla osób trzecich.

1 września 2024

Kary za brak integracji kasy z terminalem płatniczym – sankcje od 1 stycznia 2025r.

Zagadnienie kas fiskalnych oraz terminali płatniczych pojawiło się po raz pierwszy wraz z implementacją przepisów „Polskiego Ładu”. Interpretacja regulacji dot. płatności bezgotówkowych była początkowo niejasna, a kwestie techniczne spowodowały odsunięcie w czasie obowiązku integracji kas fiskalnych z terminalami płatniczymi. Z początkiem 2025r. obowiązywać będą dotkliwe sankcje!

5000 zł za brak integracji kasy fiskalnej z terminalem płatniczym od 1 stycznia 2025r.

Obowiązek integracji kasy fiskalnej z terminalem płatniczym został zaimplementowany do porządku prawnego ustawą z dnia 21 października 2021r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.

Konieczność zapewnienia technicznej współpracy pomiędzy terminalem płatniczym a kasą fiskalną będzie obligatoryjna z dniem 1 stycznia 2025r. Obowiązek oraz sankcje zapisano w dwóch aktach prawnych:

art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców: „Przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, które umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, określone w art. 111a ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zapewnia współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, określonymi w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy.”
art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT: „W przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.”

Obowiązek i sankcje dotyczą tylko kas online

Przytoczone powyżej regulacje należy odczytywać dosłownie, a więc obowiązek zapewnienia współpracy terminala płatniczego oraz kasy fiskalnej dotyczy tylko i wyłącznie kas online. Przedsiębiorcy, którzy użytkują tradycyjne kasy fiskalne (z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii) mogą w dalszym ciągu korzystać z tych kas i jednocześnie posiadać terminal płatniczy bez konieczności integrowania ich ze sobą. Nie poniosą tym samym sankcji finansowych z dniem 1 stycznia 2025r.

Przypomnijmy jednak, iż tradycyjne kasy fiskalne zostały wycofane z obrotu. Podatnicy mogą jednak użytkować je do momentu ich wyeksploatowania.

Czy posiadając kasę online konieczne jest posiadanie terminala płatniczego?

Kolejne pytanie nasuwające się przedsiębiorcom może dotyczyć obowiązku „dokupienia” terminala płatniczego, z uwagi na korzystanie z kasy fiskalnej online. Przedsiębiorca, który posiada kasę online, ale nie zdecydował się na zakup/wynajem terminala płatniczego, w dalszym ciągu nie ma obowiązku wyposażania się w terminal płatniczy.

Obowiązek integracji terminala płatniczego z kasą fiskalną dotyczy tylko i wyłącznie podatników, którzy posiadają zarówno kasę fiskalną online jak i terminal płatniczy.

W momencie, gdy omawiane regulacje wchodziły do porządku prawnego pojawił się art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, który obligował użytkowników kas fiskalnych do zapewnienia możliwości dokonywania zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2024 r. poz. 30). Początkowo odczytywano to jako konieczność posiadania terminala płatniczego, jednak interpretacja przepisu oraz uzasadnienia do ustawy, doprowadziła do wniosków, iż instrumentem płatniczym jest np. możliwość zapłaty przy użyciu telefonu komórkowego, BLIK, czy udostępnienia komputera do wykonania przelewu. Zatem posiadając kasę fiskalną należy zapewnić możliwość zapłaty jakimkolwiek instrumentem płatniczym. Na chwilę obecną przedsiębiorcy nie mają więc obowiązku zakupu terminala płatniczego, a co za tym idzie integrowania go z kasą fiskalną.

Integracja kasy z terminalami ma na celu uszczelnienie systemu. Być może Ministerstwo Finansów po raz kolejny odsunie w czasie nowy obowiązek i sankcje

Zapewnienie współpracy kas online z terminalami płatniczymi ma na celu zwiększenie kontroli fiskusa nad podatnikami. Teoretycznie nie będzie więc technicznej możliwości „ręcznego” wprowadzenia kwoty do zapłaty na terminalu płatniczym oraz zafiskalizowania innej kwoty na kasie fiskalnej. Takie działanie ma na celu uniemożliwianie przyjmowania płatności bezgotówkowych z pominięciem kasy rejestrującej.

Podatnicy objęci nowymi obowiązkami i sankcjami winni na bieżąco śledzić wątek. Być może Ministerstwo Finansów zlikwiduje omawiane przepisy lub przynajmniej po raz kolejny odsunie je w czasie. Takie informacje pojawiły się na oficjalnej stronie internetowej Ministerstwa Finansów (https://www.gov.pl/web/finanse/rozpoczynamy-konsultacje-projektu-zmiany-ustawy-dotyczacej-obowiazkowego-ksef).