W zakresie wielu różnych kwestii prawnych wymagane jest przedstawienie zaświadczenia wydanego przez urząd skarbowy. W zakresie oceny jakie informacje mogą być przedmiotem potwierdzenia w drodze zaświadczenia należy sięgnąć do treści Ordynacji podatkowej. Ten sam akt reguluje kwestię tajemnicy skarbowej, w związku z czym pojawia się pytanie czy organ podatkowy może odmówić wydania zaświadczenia zasłaniając się tajemnicą skarbową.
Zaświadczenia wydawane przez organy podatkowe
Jak wynika z treści art. 306a Ordynacji podatkowej organ podatkowy wydaje zaświadczenia na żądanie osoby ubiegającej się o zaświadczenie. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:
- urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa;
- osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący w dniu jego wydania. Zaświadczenie wydaje się w granicach żądania wnioskodawcy. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia.
Zaświadczenie, a więc urzędowe potwierdzenie określonych faktów lub stanu prawnego, wydaje się zawsze na wniosek, nie zaś z urzędu. Osobą która może skutecznie ubiegać się o wydanie danego zaświadczenia nie jest przy tym – „każdy” – ale tylko ten kto ma interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
W postępowaniu o wydanie zaświadczenia organ podatkowy, do którego skierowano stosowne żądanie dokonuje zatem jedynie porównania treści żądania strony ze stanem rzeczy wynikającym z prowadzonych przez niego ewidencji, rejestrów lub innych danych znajdujących się w jego posiadaniu. Organ ten nie rozstrzyga o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku. Zamieszczona w zaświadczeniu treść stanowi odzwierciedlenie danych, które posiada ten organ w swoich zasobach na dzień wydania zaświadczenia.
Jak wskazał WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 13.06.2024 r., I SA/Rz 227/24 podstawowym warunkiem wydania zaświadczenia jest posiadanie przez wnioskodawcę własnego, indywidualnego interesu prawnego. Wydanie zaświadczenia stanowi czynność materialno-techniczną. Zaświadczenie jest aktem wiedzy organu podatkowego. Nie ma charakteru prawotwórczego. Nie rozstrzyga żadnej sprawy, nie tworzy nowej sytuacji prawnej, nie kształtuje bezpośrednio stosunku prawnego.
Zatem zaświadczenie jest rodzajem urzędowej informacji udzielonej przez organ podatkowy na podstawie danych, jakimi dysponuje. Zaświadczenie nie może rozstrzygać czegokolwiek, zwłaszcza o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku. Jest odzwierciedleniem tego, co znajduje się w źródłach, na podstawie których jest wydawane.
Rozstrzygnięcie przez organ administracyjny sprawy, której istotą jest żądanie wydania zaświadczenia, może nastąpić w dwojaki sposób: po pierwsze – przez wydanie zaświadczenia o żądanej treści, a więc potwierdzającego, zgodnie z żądaniem osoby ubiegającej się o zaświadczenie, istnienie określonego stanu faktycznego lub stanu prawnego, po drugie – przez odmowę wydania zaświadczenia
Zgodnie bowiem z art. 306c Ordynacji podatkowej, odmowa wydania zaświadczenia lub zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
WAŻNE
Wydanie zaświadczenia jest niedopuszczalne w sytuacji gdy:
1) wnioskodawca nie posiada interesu prawnego;
2) wniosek o wydanie zaświadczenia został skierowany do niewłaściwego organu;
3) nie można wydać zaświadczenia o żądanej przez wnioskodawcę treści albo ze względu na treść posiadanych danych lub dokumentów, a także przez wzgląd na zakaz ujawniania tych danych
Tajemnica skarbowa
Jak wynika z treści art. 293 par. 1 Ordynacji podatkowej indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów objęte są tajemnicą skarbową.
NSA w wyroku z dnia 03.02.2022 r., III OSK 4926/21 wskazał, że tajemnicę skarbową stanowi wyłączenie jawności indywidualnych danych zawartych we wszelkich dokumentach, jakie podatnik, płatnik, inkasent składa organowi podatkowemu, a także, jakie znajdują się w dokumentach tego organu lub pozyskanych przez organ informacji na temat tych danych.
Dane objęte tajemnicą skarbową dotyczą w zasadzie pełnej treści dokumentów składanych przez podatników, płatników lub inkasentów. Obejmują one bowiem zawsze dane odnoszące się do danego podmiotu (w tym sensie są danymi indywidualnymi) i dotyczą źródeł i wysokości osiąganych przychodów oraz rodzajów i wysokości poniesionych wydatków (kosztów), a także zapłaconych zaliczek na podatek.
Wyjątek w tym zakresie został przewidziany w art. 293 par. 3 Ordynacji podatkowej. W przepisie tym wskazano, że tajemnicy skarbowej nie stosuje się do udostępnienia kontrahentowi podatnika prowadzącego działalność gospodarczą informacji o:
- niezłożeniu lub złożeniu przez podatnika deklaracji lub innego dokumentu, do których złożenia był obowiązany na podstawie przepisów ustaw podatkowych;
- nieujęciu lub ujęciu przez podatnika w złożonej deklaracji lub złożonym innym dokumencie zdarzeń, do których ujęcia był obowiązany na podstawie przepisów ustaw podatkowych;
- zaleganiu lub niezaleganiu przez podatnika w podatkach wynikających z deklaracji lub innego dokumentu składanych na podstawie przepisów ustaw podatkowych.
W związku z powyższym pojawia się pytanie czy możliwe jest uzyskanie zaświadczenia w zakresie innych danych niż te wynikające z prowadzonej przez inną osobę działalności gospodarczej.
Taki przypadek analizował WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 19.11.2024r., I SA/Rz 455/24, w którym to wyroku sąd odnosił się do wniosku podatnika o wydanie zaświadczenia w zakresie przychodów wykazanych w PIT-37 byłego małżonka.
Sąd wskazał, że indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów objęte są tajemnicą skarbową. Informacje zawarte w aktach spraw podatkowych mogą być więc udostępniane ściśle określonym podmiotom, wymienionym w art. 299 Ordynacji podatkowej.
Niewątpliwie odmowa wydania zaświadczenia może być podyktowana nie tylko brakiem interesu prawnego, ale również żądaniem poświadczenia dotyczących podatnika informacji stanowiących tajemnicę skarbową. O możliwości wydania zaświadczenia o dochodzie na żądanie innego podmiotu niż podatnik nie wspomina także art. 306i Ordynacji podatkowej.
Zgodnie z ww. art. 306i Ordynacji podatkowej Organ podatkowy na wniosek podatnika wydaje zaświadczenie o wysokości jego dochodu. W razie śmierci podatnika zaświadczenie, o którym mowa wydaje się na wniosek wstępnego, zstępnego lub małżonka, którzy uprawdopodobnią, że mogą być spadkobiercami.
WAŻNE
Nawet jeżeli osoba fizyczna ma interes prawny w uzyskaniu zaświadczenia o dochodach innego podatnika to organ podatkowy jest uprawniony do odmowy wydania takiego zaświadczenia z uwagi na tajemnicę skarbową.
Możliwość uzyskania zaświadczenia o dochodach innego podatnika została ograniczona wyłącznie do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. W pozostałym zakresie obowiązuje tajemnica skarbowa, która nie pozwala organom podatkowym na podawanie informacji podatkowych.