Możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego warunkowana jest otrzymaniem poprawnie wystawionej faktury. W poniższym artykule zastanowimy się czy możliwe jest odliczenie podatku VAT przez spółkę cywilną z faktury wystawionej na dane wspólnika.
Zasady odliczania podatku naliczonego
Jak wynika z treści art. 86 ust. 1 ustawy VAT warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Jednocześnie należy wskazać, że nie mogą również wystąpić okoliczności negatywne wskazane w art. 88 ustawy VAT. W ust. 4 tego artykułu czytamy, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96 ustawy VAT (w oparciu o formularz VAT-R).
Dodatkowo w zakresie warunków formalnych koniecznych do dokonania odliczenia należy wskazać na treść art. 86 ust. 10b ustawy VAT, który podaje, że prawo do odliczenia powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. To oznacza, że konieczne po stronie stronie nabywcy jest posiadanie poprawnie wystawionej faktury.
Elementy konstrukcyjne faktury są określone w art. 106e ustawy VAT, gdzie podano, że faktura powinna zawierać:
- imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy;
- numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.
WAŻNE
Podstawą odliczenia podatku VAT jest faktura dokumentująca rzeczywiście dokonaną dostawę towarów oraz świadczenie usług. Faktura powinna zawierać poprawne określone dane nabywcy.
Status spółki cywilnej w podatku VAT
Prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje podatnikowi, a zatem konieczne staje się ustalenie kto może być podatnikiem tego podatku.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
W myśl natomiast art. 15 ust. 2 ustawy VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Rozpatrując przypadek spółki cywilnej wskażmy, że zgodnie z art. 860 § 1 KC przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Spółka cywilna powstaje w wyniku zawarcia umowy między wspólnikami. Wspólnikiem może być osoba fizyczna, jak też osoba prawna czy ułomna osoba prawna. Umowa powinna wskazywać, kto jest wspólnikiem, jaki jest cel gospodarczy oraz jakie wkłady wspólnicy wnoszą do spółki i jaka jest ich wartość. Należy także w umowie określić nazwę spółki. Umowa spółki cywilnej powinna być sporządzona na piśmie. Jest to jednak wymóg tylko dla celów dowodowych. Spółka cywilna jest zakładana do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.
Mając na uwadze powyższe przepisy należy stwierdzić, iż na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług spółka cywilna, jako jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której celem jest prowadzenie działalności gospodarczej (art. 861 KC), jest w myśl przytoczonego wyżej przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku VAT, podatnikiem tego podatku. Natomiast wspólnicy Spółki cywilnej są odrębnymi podmiotami prawa podatkowego.
Będąc podmiotem podatku od towarów i usług spółka cywilna podlega obowiązkowi rejestracji w zakresie tego podatku, zgodnie z art. 96 ust. 1 ww. ustawy, a w przypadku zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu – wykreśleniu z rejestru podatników stosownie do art. 96 ust. 6 ustawy.
Skoro zatem spółka cywilna na gruncie podatku VAT jest odrębnym podatnikiem względem wspólników tejże spółki to faktura wystawiona na dane wspólnika nie uprawnia spółki cywilnej do dokonania odliczenia.
Jak wskazał WSA w Kielcach w wyroku z dnia 6.03.2008 r., I SA/Ke 18/08, skoro kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określona w fakturach otrzymanych przez podatnika, to warunkiem realizacji tego prawa jest otrzymanie faktury w której jako nabywca ujawniony jest podatnik. Faktura wystawiona na inny podmiot nie jest prawidłowo wystawioną fakturą dającą prawo do odliczenia podatku naliczonego.
WAŻNE
Spółka cywilna jako jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, jest odrębnym podatnikiem podatku VAT od wspólnika spółki. To oznacza, że nie może ona dokonać odliczenia podatku naliczonego z faktury wystawionej na wspólnika.
Podkreślić należy, że na gruncie podatku VAT spółka cywilna jest odrębnym podatnikiem. W rezultacie mamy do czynienia z innym przypadkiem niż w zakresie podatku PIT gdzie spółka cywilna jest transparentna podatkowo.