W praktyce gospodarczej mają miejsce sytuacje w których przedsiębiorcy są względem siebie winni różnego rodzaju świadczeń. Nie ma w tym nic dziwnego. Niemniej występowanie świadczenia do spełnienia przez przedsiębiorcę może nastąpić na skutek powstania uszczerbku przy dostawie towarów czy świadczeniu usług.
Niektórzy przedsiębiorcy decydują się w takim momencie na złożenie propozycji zapłaty rekompensaty. I tutaj powstaje pewna wątpliwość. Czy otrzymanie rekompensaty podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Okazuje się, że niekiedy tak.
Co to jest rekompensata
Rekompensata to dość szerokie pojęcie. Obowiązuje ono w relacjach handlowych pomiędzy osobami fizycznymi, pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, w tzw. sferze budżetowej a także w wielu gałęziach gospodarki.
Rekompensata występuje także i w działalności gospodarczej a więc przy transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami.
Rekompensata stanowi swoistego rodzaju zadośćuczynienie za powstałą szkodę, utratę korzyści, niepełną realizację świadczenia i inne podobnego typu ubytki.
Warto w tym miejscu przytoczyć art. 363 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061) który mówi, że naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.
Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.
Jaki jest przedmiot opodatkowania podatkiem VAT
Opodatkowaniu podatkiem VAT na mocy art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 zwanej dalej ustawą o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega również nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, a zwłaszcza:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika (przedsiębiorcy) lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi (przedsiębiorcy) przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od nabycia tych towarów.
Obowiązek opodatkowania VAT przekazanych towarów na cele osobiste podatnika nie dotyczy z kolei towarów typu:
- prezentów o małej wartości towary,
- próbek
– jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.
| Cechy identyfikujące prezenty o małej wartości oraz próbki towaru | |
| Prezent o małej wartości | O łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł (bez podatku VAT), jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości osób otrzymujących te prezenty |
| Jeżeli przekazania nie ujęto w ewidencji prezentów na cele VAT – jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku VAT), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie mogą przekroczyć 20 zł | |
| Próbka towaru | Egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, przy czym ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika: ma na celu promocję tego towaru oraz nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru |
Analizując przepisy ustawy o VAT trudno znaleźć regulacje która wskazuje na obowiązek opodatkowania podatkiem VAT otrzymanej rekompensaty.
Zatem otrzymana rekompensata nie podlega opodatkowaniu VAT. Trzeba natomiast podkreślić to, że występują wyjątki od reguły.
Niekiedy rekompensata będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT
W rzeczywistości gospodarczej mają miejsce jednak i takie przypadki w których rekompensata podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
ISTOTNE:
Otrzymanie rekompensaty w drodze wyjątku będzie podlegało opodatkowaniu VAT jeżeli rekompensata nabędzie charakter wynagrodzenia za sprzedaż i w efekcie tego będzie musiała stanowić element podstawy opodatkowania.
Przykłady takich okoliczności zostały wymienione i potwierdzone m.in. w dwóch poniższych interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
W interpretacji indywidualnej z dnia 26.03.2024r. o sygn. 0114-KDIP4-3.4012.601.2023.2.DS Dyrektor KIS stwierdza, że „(…) pomiędzy płatnością, którą otrzymują Państwo w formie rekompensaty od Miasta i Gminy a świadczeniem na jej rzecz zachodzi związek bezpośredni, bowiem płatność następuje w zamian za to świadczenie.
Wskazali Państwo, że rekompensata jest wypłacana wyłącznie w celu wykonywania powierzonych zadań. Refundacja jest wyłącznie na działalność pływalni i nie może być przeznaczona na inny cel. Z uwagi na fakt, że pływalnia jest obiektem przynoszącym stratę i generującą deficyt, bez rekompensaty otrzymanej ze środków Miasta i Gminy (…) pływalnia nie mogłaby funkcjonować oraz świadczyć swoich usług. Rekompensata stanowi dopłatę do bieżącej działalności pływalni bez względu na cenę usługi oraz nie ma żadnego powiązania z ceną wejścia na pływalnię zarówno dla mieszkańców jak i użytkowników spoza terenu Miasta i Gminy (…).
Z powyższego wynika, że dopłata jest związana z realizacją powierzonych Państwu zadań i nie może być wykorzystana na inny cel. Otrzymując od Miasta i Gminy dopłatę, otrzymują Państwo zindywidualizowaną korzyść. Rekompensata pozostaje więc w bezpośrednim związku z czynnościami, które Państwo wykonują na rzecz Miasta i Gminy, tj. z administracją Obiektu. Zatem realizując powierzone zadania, czynią to Państwo za wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Otrzymana rekompensata na pokrycie straty finansowej związanej z prowadzonym przez Państwa Obiektem, a tym samym z realizacją zadań własnych Miasta i Gminy (…) stanowi zatem wynagrodzenie (zapłatę) za wykonanie konkretnych czynności zleconych Państwu przez Miasto i Gminę.
Tym samym, wykonują Państwo czynności leżące w zakresie przedmiotu opodatkowania VAT, a otrzymana rekompensata stanowi element podstawy opodatkowania VAT. (…)”.
W innej interpretacji indywidualnej z dnia 03.08.2023r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.420.2023.1.WN Dyrektor KIS stwierdza, że „(…) co do zasady, sposób rozliczania wzajemnych świadczeń czy należności wynikających z zawartej umowy ustawodawca pozostawił stronom stosunku cywilnoprawnego. Zatem ustalone w ramach umowy powierzenia okresy rozliczeniowe czy to miesięczne, kwartalne czy roczne, nie mogą determinować sposobu ich rozliczenia na gruncie podatku od towarów i usług. Istotna w analizowanej sprawie jest kwestia, iż należna Państwu rekompensata jest konsekwencją wykonywania w określonym przedziale czasowym danych świadczeń w zakresie zadań własnych Gminy.
Podsumowując, otrzymana przez Państwa rekompensata za wykonywanie opisanych zadań własnych Gminy będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu świadczenia przez Państwa usług podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. (…)”.
Tak więc w sytuacji gdy rekompensata przybierze charakter wynagrodzenia, wówczas będzie stanowić zapłatę za realizację konkretnych czynności, zleceń (usług, dostaw towarów) wówczas należy ją wliczyć do podstawy opodatkowania VAT i opodatkować podatkiem VAT.
Jeżeli jednak jej charakter pozostanie w postaci zadośćuczynienia, naprawienia szkody to w takim wypadku otrzymanie rekompensaty nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.