Z początkiem każdego roku podatkowego warto rozważyć zmianę formy opodatkowania, aby zoptymalizować obciążenia publiczno-prawne. Dynamicznie zmieniająca się sytuacja gospodarcza w kraju i na świecie, zmiany prawa, czy wreszcie decyzje inwestycyjne samego przedsiębiorcy sprawiają, że bardzo często płaci on zawyżone podatki i składkę zdrowotną. W niniejszym wpisie na praktycznych przykładach pokazujemy jak w prosty sposób dokonać kalkulacji, czyli jak obliczyć obciążenia publiczno-prawne i wybrać dla siebie najbardziej optymalne rozwiązanie.
Termin zmiany formy opodatkowania jest terminem nieprzekraczalnym. W jaki sposób zmienić formę opodatkowania?
Zanim przejdziemy do analizy konkretnych przykładów, tytułem wstępu należy podkreślić, że termin na zmianę formy opodatkowania jest terminem nieprzekraczalnym i nie podlega przywróceniu. Oznacza to, że zgłoszenie zmiany nawet z jednodniowym opóźnieniem będzie nieskuteczne i dany przedsiębiorca będzie zobligowany do rozliczeń w oparciu o dotychczasowy wariant.
Regulacja w zakresie terminu zmiany formy opodatkowania stanowi, że oświadczenie w tym zakresie należy złożyć do 20-tego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu tego roku podatkowego.
W praktyce przyjmuje się, że obwiązującym terminem jest 20 luty, jednak jest to ogólnie przyjęte uproszczenie i należy zawsze brać pod uwagę treść przepisu i wyjątki od reguły, gdzie przedsiębiorca osiąga przychód w styczniu i ma tym samym czas na zgłoszenie zmiany właśnie do 20-tego lutego.
ISTOTNE:
Zmianę formy opodatkowania można zgłosić na piśmie lub za pomocą przepisów ustawy o CEiDG, czyli dokonując aktualizacji wpisu w tym zakresie.
Przykład nr 1 – przedsiębiorca z niskimi dochodami – optymalny wariant skala podatkowa z możliwością rozliczenia z małżonkiem
Opodatkowanie według skali podatkowej wiąże się z wieloma korzyściami, do których należy:
- możliwość skorzystania z dochodu wolnego od opodatkowania w kwocie 30 000 zł (dochód pomniejszony o składki społeczne o ile nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów). Zysk na podatku 3 600 zł (12% z 30 000 zł),
- niski 12%-towy podatek do kwoty 120 000 zł dochodu + składka zdrowotna wynosząca 9%,
- możliwość wspólnego rozliczenia się z małżonkiem (alternatywnie jako osoba samotnie wychowująca dzieci),
- możliwość skorzystania z pełnej gamy ulg podatkowych np. ulga na dzieci.
Na poniższym przykładzie porównamy obciążenia fiskalne przedsiębiorcy, który osiąga stosunkowo niskie przychody i dochody z alternatywnymi formami opodatkowania.
Przykład 1
Pan Andrzej jest elektromechanikiem samochodowym i osiąga średniomiesięczne przychody na poziomie 10 000 zł oraz koszty na poziomie 3000 zł miesięcznie (roczny przychód 120 000 zł. Roczne koszty 36 000 zł). Składki społeczne zapłacone w 2025r. wyniosą 19 596,48 zł.
Roczny dochód do opodatkowania wynosie 64 403,52 zł (120 000 zł – 36 000 zł – 19 596,48 zł).
Pan Andrzej korzysta z opodatkowania w formie skali podatkowej. Składka zdrowotna do zapłaty wyniesie 5 796,32 zł (9% z 64 403,52 zł). Podatek do zapłaty wniesie 4 128 zł (64 403,52 zł x 12% – 3 600 zł). Razem obciążenia 9 924,32 zł.
Żona Pana Andrzeja nie pracuje. Korzystając z opodatkowania w formie skali podatkowej istnieje możliwość wspólnego rozliczenia dochodów w zeznaniu rocznym. W takim przypadku podatek liczony jest w podwójnej wysokości od połowy dochodu i wyniesie 528 zł (64 403,52/2 x 12% – 3 600 zł) x 2.
Gdyby Pan Andrzej korzystał z opodatkowania w formie ryczałtu zapłaciłby składkę zdrowotną w wysokości 9 162,84 zł (699,11 zł + 11 x 769,43 zł) oraz podatek w wysokości 8 145 zł (8,5% x (120 000 – 19 596,48 – 9 162,84/2)). Razem obciążenia 17 307,84 zł.
W przypadku stosunkowo niskich dochodów podatek liniowy nie jest opłacalny i dodatkowo wyklucza możliwość wspólnego rozliczenia się z małżonkiem. Korzystając z podatku liniowego Pan Andrzej zapłaciłby podatek w wysokości 12 237 zł (19% z 64 403,52 zł) oraz składkę zdrowotną w wysokości 3 155,77 zł (4,9% z 64 403,52 zl), czyli łącznie 15 392,77 zł.
Przykład nr 2 – przedsiębiorca z wysokimi dochodami – optymalny wariant uzależniony jest od stawki ryczałtu oraz ponoszonych kosztów uzyskania przychodów
Analizując sytuację podatnika osiągającego istotnie wysokie dochody w grę wchodzą zasadniczo dwie formy opodatkowania, tj. podatek liniowy lub ryczałt. Zryczałtowany podatek wymaga dodatkowo precyzyjnego określenia grupowania wg PKWiU i dobrania właściwej stawki ryczałtu. Zdarza się ponadto, że przedsiębiorca wykonuje usługi, które należy opodatkować różnymi stawkami ryczałtu. Zaletą ryczałtu jest stała składka zdrowotna uzależniona od przedziału przychodowego (do 60 000 zł, 60 000 zł – 300 000 zł lub powyżej 300 000 zł przychodu rocznie). Osiągając przychody roczne w kwocie 300 001 zł lub przykładowo 8 000 000 zł rocznie, na ryczałcie opłaca się taką samą składkę zdrowotną. Sytuacja ta została zobrazowana na poniższym przykładzie.
Przykład 2
Pani Anna jest geologiem i osiąga średniomiesięczne przychody na poziomie 200 000 zł oraz koszty na poziomie 80 000 zł miesięcznie (roczny przychód 2 400 000 zł. Roczne koszty 960 000 zł). Składki społeczne zapłacone w 2025r. wyniosą 19 596,48 zł.
Roczny dochód do opodatkowania wynosie 1 420 403,52 zł (2 400 000 zł – 960 00 zł – 19 596,48 zł).
Pani Anna korzysta z opodatkowania w formie podatku linowego. Składka zdrowotna do zapłaty wyniesie 69 599,77 zł (4,9% z 1 420 403,52 zł). Podatek do zapłaty wniesie 269 877 zł (1 420 403,52 zł x 19%). Razem obciążenia 339.476,77 zł. Dodatkowo jeszcze wystąpi konieczność uiszczenia daniny solidarnościowej w wysokości 4% od nadwyżki powyżej 1 mln dochodu.
Połowa usług Pani Anny to wykonywanie odwiertów (43.13.10.0 – Wykonywanie wykopów i wierceń geologiczno-inżynierskich – stawka ryczałtu 5,5%), natomiast druga połowa to kompleksowe usługi geologiczne (71.12.31.0 Usługi doradztwa w dziedzinie geologii i geofizyki – stawka ryczałtu 14%). Gdyby Pani Anna korzystała z opodatkowania w formie ryczałtu zapłaciłby składkę zdrowotną w wysokości 16 493,06 zł (1 258,39 zł + 11 x 1 384,97 zł) oraz podatek w wysokości 234 000 zł (5,5% x 1 200 000 + 14% x 1 200 000). Razem obciążenia 250 493,06 zł. Dla uproszczenia obliczeń pominęliśmy proporcjonalne odliczenie od przychodu zapłaconych składek społecznych i połowę składek zdrowotnych (podatek ryczałtowy byłby jeszcze niższy).
Ryczałt w tym przypadku jest istotnie korzystniejszy, a ponadto przy tej formie opodatkowania nie występuje obowiązek uiszczania daniny solidarnościowej.
Autor: Łukasz Kluczyński