Opublikowano: 2022-01-07
Modyfikacje rozliczeń podatkowych i kadrowo-płacowych zaimplementowane w Polskim Ładzie koncentrują się zasadniczo na trzech kluczowych aspektach. Po pierwsze podwyższono próg podatkowy, po drugie zlikwidowano odliczenie od podatku składki zdrowotnej, a wreszcie po trzecie wprowadzono ulgę dla klasy średniej. W niniejszym wpisie poruszamy najważniejsze aspekty dotyczące tej ulgi i problemów związanych z jej rozliczaniem.
Czym jest ulga dla klasy średniej i komu przysługuje
Ulga dla klasy średniej to mechanizm rekompensujący utratę możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Mówiąc inaczej, ustawodawca postanowił „oszczędzić” pewną grupę podatników przed niekorzystnym wpływem Polskiego Ładu na ich obciążenia podatkowe.
Warunkiem skorzystania z ulgi dla klasy średniej jest:
- rozliczanie dochodów zgodnie z art. 27 ustawy o PIT, czyli wg skali podatkowej (ulga nie przysługuje podatnikom korzystającym z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, czy podatku liniowego),
- osiągającym przychody/dochody w przedziale 68 412 zł do 133 692 zł,
Przy założeniu, że powyższe warunki zostały spełnione, kwotę ulgi wylicza się w następujący sposób (art. 26 ust. 4a ustawy o PIT):
- (A × 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł,
- (A × (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł,
gdzie A oznacza sumę uzyskanych przez podatnika w roku podatkowym i podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ustawy o PIT (tj. opodatkowanych na zasadach ogólnych – skala podatkowa) przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a i pkt 2a ustawy o PIT.
Powyższe wzory matematyczne wydają się dość skomplikowane i mogą budzić pewne obawy, dlatego w dalszej części wpisu, przedstawiamy na przykładach zastosowanie ulgi dla klasy średniej zarówno w przypadku przedsiębiorcy jak i pracownika.
Ulga dla klasy średniej – rozliczenie u przedsiębiorcy
Ponownego podkreślenia wymaga fakt, iż omawiana ulga dotyczy wyłącznie przedsiębiorców rozliczających swoje dochody na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Ulga dla klasy średniej u przedsiębiorcy może być obliczana już na etapie zaliczek na podatek dochodowy – przepisy tego nie zabraniają (warto jednak śledzić interpretacje Ministerstwa Finansów w tym zakresie). Końcowego rozliczenia ulgi dla klasy średniej przedsiębiorca dokona w zeznaniu rocznym. Na poniższym przykładzie, zaprezentowano obciążenia podatkowe przedsiębiorcy wg Polskiego Ładu. W celu unaocznienia „rekompensującej” funkcji ulgi, dokonano dodatkowo porównania z obciążeniami podatkowymi obowiązującymi do 31 grudnia 2021r.
Przykład 1
Pan Andrzej osiągnie za 2022 rok przychody i koszty odpowiednio na poziomie 150 000 zł i 50 000 zł. Dochód Pana Andrzeja wyniesie więc 100 000 zł co oznacza, że Pan Andrzej ma prawo do ulgi dla klasy średniej.
Wysokość ulgi wyznaczymy następująco: (100 000 x 6,68% – 4566) ÷ 0,17 = 12 435 zł.
Obliczona ulga dla klasy średniej pomniejszy podstawę obliczenia podatku (dla uproszczenia pomijamy składki na ubezpieczenia społeczne – w tym zakresie Polski Ład niczego nie modyfikuje). Zatem podatek Pana Andrzeja wyniesie: (100 000 zł – 12 435 zł) x 17% – 5 100 zł (kwota wolna od podatku) = 9 786 zł.
Dodatkowo Pan Andrzej zapłaci składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 9% dochodu, czyli 9 000 zł.
Łączne obciążenia podatkowo-składkowe za 2022r. wyniosą więc 18 786 zł.
Według „starych zasad” tj. za 2021r. Pan Andrzej opłaciłby podatek dochodowy w wysokości: 14 539,76 zł + 32% x 14 472 = 19 171 zł minus kwota zmniejszająca podatek w wysokości 342 zł. Podatek Pana Andrzeja wyniósłby więc 18 829 zł. Pan Andrzej za 2021r. opłacił składkę zdrowotną w wysokości 4 562,25 zł (381,81 zł x 11 + 362,34 zł), z czego 3 928,60 zł może odliczyć od podatku, który po odliczeniu tych składek wyniesie ostatecznie 14 900 zł.
Łączne obciążenia podatkowo-składkowe wyniosą więc 19 462,25 zł
Ulga dla klasy średniej – rozliczenie u pracownika
Rozliczanie ulgi dla klasy średniej u pracowników (uwaga: ulga nie dotyczy umów cywilnoprawnych) odbywa się również na etapie obliczania miesięcznych wynagrodzeń i związanych z nimi zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Płatnik podatku może odstąpić od naliczania ulgi dla klasy średniej tylko w przypadku, gdy pracownik złoży sporządzony na piśmie wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi. Płatnik nie pomniejsza dochodu o kwotę ulgi najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Wniosek ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.
Wzory matematyczne zaprezentowane w pierwszej części artykułów dotyczą również pracowników, jednak obliczając ulgę dla klasy średniej na etapie zaliczek miesięcznych, kwoty rocznych dochodów z przedziału od 68 412 zł do 133 692 zł ustawodawca transponował na wysokość miesięcznych wynagrodzeń. Kwota ulgi dla klasy średniej obliczanej na etapie miesięcznych zaliczek za pracowników kształtuje się następująco:
- (A × 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł,
- (A × (-7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł,
gdzie A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku pracy z zagranicy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ustawy o PIT, tj. wg skali podatkowej.
ISTOTNE:
Z ulgi dla klasy średniej skorzystają również rozliczający się wspólnie małżonkowie. Każdy z małżonków może odliczyć ulgę obliczoną według wzoru, od połowy sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym. Do sumy przychodów wlicza się podlegające opodatkowaniu wg skali podatkowej przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy oraz uzyskane w ciągu roku przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszone o koszty prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.
Ulga dla klasy średniej może stać się przyczyną niespodzianek, które ujawnią się na etapie rocznego zeznania podatkowego
Sam mechanizm wyliczania ulgi dla klasy średniej budzi wiele kontrowersji do których należy „sztywne” zamkniecie przedziału przychodów/dochodów, uprawniających do jej stosowania. Mówiąc krócej, przekroczenie nawet o jedną złotówkę kwoty 133 692 zł automatycznie dyskwalifikuje podatnika z możliwości rozliczenia ulgi. Nie trudno wyobrazić sobie sytuacje, w których:
- pracownik z miesięcznymi zarobkami na poziomie 10 000 zł brutto prowadzi dodatkowo działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych z rocznym dochodem na poziomie 50 000 zł. Jeżeli z umowy o pracę płatnik rozliczy ulgę dla klasy średniej, wówczas w zeznaniu rocznym dany podatnik będzie zobligowany do dopłaty podatku (suma dochodów wyższych niż kwota 133 692 zł uniemożliwi rozliczenie ulgi) – zwrot ulgi,
- pracownik z miesięcznymi zarobkami na poziomie 11 000 zł brutto, otrzymuje pod koniec roku nieprzewidywaną wcześniej premię na poziomie 10 000 zł brutto (rozliczana przez cały rok ulga dla klasy średniej na etapie miesięcznych zaliczek, będzie podlegała zwrotowi w zeznaniu rocznym. Dodatkowa premia spowoduje przekroczenie kwoty 133 692 zł).
Warto w takich sytuacjach rozważyć rezygnację ze stosowania ulgi dla klasy średniej i rozliczyć ją dopiero na etapie rocznego zeznania podatkowego.
Autor: Łukasz Kluczyński