Opublikowano: 2023-01-05
Zatory płatnicze to jeden z wielu aspektów prowadzenia działalności gospodarczej. Wykonanie usług i wystawienie faktury generuje obowiązek podatkowy i konieczność odprowadzenia danin, pomimo braku otrzymania pieniędzy. Jak uniknąć strat i nadpłaconych podatków z tytułu nieopłaconych przez dłużników faktur? – o tym poniżej!
Ulga na złe długi po stronie wierzyciela w PIT
Rozpoznanie przychodu podatkowego w PIT, a następnie nieuregulowanie zobowiązania przez kontrahenta jest odwracalne w skutkach. Jeżeli od terminu płatności określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, upłynęło 90 dni, wówczas wierzyciel ma prawo o tę kwotę obniżyć podstawę opodatkowania.
Na zasadach ogólnych (skala podatkowa/podatek liniowy), odbywa się to na etapie obliczania zaliczek na podatek dochodowy, a następnie w zeznaniu rocznym. Z kolei podatnicy, korzystający z opodatkowania w formie ryczałtu, zmniejszenia podstawy opodatkowania dokonują wyłącznie w zeznaniu rocznym.
Co należy istotnie podkreślić, ulga na złe długi dla wierzyciela jest dobrowolna. Zupełnie inaczej niż w przypadku dłużnika, który obligatoryjnie musi skorygować podstawę opodatkowania o wartość nieopłaconych zobowiązań.
W tym miejscu warto wspomnieć o pozytywnej zmianie, mianowicie ustawodawca zdecydował się na likwidację załącznika do zeznania rocznego PIT-WZ. Za 2022 rok podatnicy będą ostatni raz zobligowani do wypełnienia PIT-WZ. Załącznik PIT-WZ stanowił istotne utrudnienie dla podatników, ponieważ należało w nim zamieścić szczegółowe informacje o każdej przeterminowanej wierzytelności/zobowiązaniu z osobna.
Istota ulgi na złe długi na gruncie PIT z uwzględnieniem PIT-WZ została zobrazowana na poniższym przykładzie.
:
Przykład 1
Pan Wiesław sprzedał towary za kwotę 5000 zł netto. Termin płatności za należności objęte fakturą został ustalony na 15 sierpnia 2022r.
Z uwagi na fakt, iż Pan Wiesław nie otrzymał należności, począwszy od rozliczenia za listopad 2022 (w listopadzie upłynęło 90 dni od terminu płatności), Pan Wiesław ma prawo do obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Dochód narastająco Pana Wiesława na koniec listopada 2022r. wynosił 76 000 zł. Z kolei podstawa opodatkowania po pomniejszeniu o nieuregulowaną należność wynosiła 71 000 zł.
Jeżeli należność nie zostanie uregulowana do dnia złożenia zeznania podatkowego za 2022 rok, Pan Wiesław dokona obniżenia podstawy opodatkowania o kwotę 5 000 zł w zeznaniu rocznym, wypełniając dodatkowo załącznik PIT-WZ, w którym zamieści dane dłużnika, jego NIP, numer faktury/rachunku oraz datę wystawienia faktury/rachunku lub zawarcia umowy.
ISTOTNE:
Ulga na złe długi nie wypływa na podstawę składki zdrowotnej uzależnionej od wysokości dochodu/przychodu. „Odzyskanie” nadpłaconej składki zdrowotnej będzie możliwe jedynie w drodze odpisów aktualizujących wartość należności, których nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z warunkami ustawy o PIT.
Ulga na złe długi po stronie wierzyciela w VAT
Nieotrzymanie należności w ciągu 90 dni pozwoli również na skorygowanie podatku VAT, przypadającego na wartość nieuregulowanej faktury. W tym miejscu należy podkreślić, iż warunki ulgi na złe długi w VAT zostały istotnie zliberalizowane dzięki SLIM VAT 2 ze skutkiem od 1 października 2021r.
Obecnie możliwość zastosowania korekty w podatku VAT z tytułu ulgi na złe długi po stronie wierzyciela, uzależniona jest od spełnienia dwóch warunków:
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Jeżeli powyższe warunki są spełnione, wówczas należy dokonać korekty z tytułu ulgi na złe długi, w deklaracji JPK składanej za okres, w którym doszło do przeterminowania należności o 90 dni pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres, wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Opóźniona decyzja o skorzystaniu z ulgi na złe długi wiąże się z koniecznością złożenia korekty JPK za okres, w którym należność uległa przeterminowaniu o 90 dni. Omawiany problem został przedstawiony na poniższym przykładzie.
Przykład 2
Pan Andrzej wykonał usługę budowlaną i wystawił fakturę na kwotę 2000 zł netto + 460 zł VAT z terminem płatności określonym na 15 maja 2022r.
Pan Andrzej nie skorzystał z prawa do ulgi na złe długi i nie dokonał stosownej korekty w JPK składanym za sierpień 2022r. (w sierpniu należność uległa przeterminowaniu o 90 dni). Pan Andrzej zapłacił do urzędu skarbowego podatek VAT w zawyżonej wysokości.
Pan Andrzej w grudniu 2022r. doszedł do wniosku, iż chciałby odzyskać nadpłacony podatek, ponieważ dłużnik w dalszym ciągu nie wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku opłacenia faktury. Pan Andrzej nie może dokonać korekty z tytułu ulgi na złe długi w bieżącej deklaracji JPK składanej za listopad 2022r. Musi on złożyć korektę JPK za sierpień 2022r., czyli za okres, w którym faktura uległa przeterminowaniu o 90 dni. Dodatkowo Pan Andrzej musi zawnioskować o zwrot nadpłaty podatku VAT.
ISTOTNE:
W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Stosownie ulgi na złe długi w VAT wymaga wypełnienia dodatkowego załącznika do deklaracji JPK, oznaczonego JPK ZD. W załączniku tym należy zaraportować dokładne dane dot. dłużnika (nazwa, NIP) oraz przeterminowanej faktury stanowiącej podstawę do ulgi na złe długi (numer faktury, datę wystawienia, termin płatności, podstawę opodatkowania i kwotę podatku należnego).
Autor: Łukasz Kluczyński