Środek trwały to składnik majątku używany albo przeznaczony do używania na cele prowadzonej działalności gospodarczej. To podstawowa cecha składników majątku używanych w działalności.
Jednak aby można było mówić o środku trwałym należałoby sięgnąć do ustawowych definicji środka trwałego.
W tym miejscu nasuwa się wątpliwość a mianowicie co z niskocennymi środkami trwałymi, które przedsiębiorca nie ma obowiązku wprowadzić do ewidencji środków trwałych? Co z kosztami ponoszonymi z tytułu użytkowania niskocennych środków trwałych?
Składnik majątku będący środkiem trwałym
Trzeba zacząć od tego, iż środek trwały to składnik majątku używany albo przeznaczony do używania na cele prowadzonej działalności gospodarczej. To przede wszystkim.
Jednak aby można było mówić o środku trwałym należałoby sięgnąć do ustawowych definicji środka trwałego.
W art. 22a ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 zwanej dalej ustawą o PIT) prawodawca objaśnia, iż ze składnikiem majątku będącym środkiem trwałym przedsiębiorca ma do czynienia gdy:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- zostały nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- przewidywany okres jego używania jest dłuższy niż rok,
- jest on kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą,
- może być oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (lub używany na podstawie tych umów – jest to wtedy obcy środek trwały).
Składnik majątku spełniający powyższe cechy będzie uznany za środek trwały używany w prowadzonej działalności gospodarczej. Nawet jeżeli jego wartość początkowa będzie wynosić 10.000 zł albo poniżej tej wartości. Typowymi środkami trwałymi są m.in.:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
- przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, zwane dalej „inwestycjami w obcych środkach trwałych”,
- budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie,
- składniki majątku wymienione powyżej niestanowiące własności lub współwłasności podatnika ale wykorzystywane przez niego w jego działalności na podstawie umowy leasingu w wyniku której odpisów amortyzacyjnych dokonuje właśnie korzystający podatnik – leasingobiorca.
Niskocenny środek trwały o wartości równej 10.000 zł i poniżej tej wartości
Ustawa o PIT wyróżnia tzw. niskocenny środek trwały czyli taki składnik majątku, który spełnia ww. cechy środka trwałego a jego wartość początkowa nie przekracza sumy 10.000 zł.
Oznacza to, że taki składnik majątku nadal pozostaje środkiem trwałym tyle tylko, że o niskiej wartości początkowej.
O co więc chodzi z wartością początkową środka trwałego do 10.000 zł?
Składnik majątku posiadający cechy środka trwałego może opiewać na wartość także poniżej 10.000 zł. Środkiem trwałym może być chociażby samochód osobowy o wartości początkowej 7.000 zł.
ISTOTNE:
Na mocy art. 22d ust. 1 oraz 22f ust. 3 ustawy o PIT ustawowa wartość początkowa środków trwałych 10.000 zł jest istotna z punktu widzenia możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
| Środek trwały do wartości 10.000 zł a możliwości amortyzacyjne | |
| Art. 22d ust. 1 ustawy o PIT | Art. 22f ust. 3 ustawy o PIT |
| Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku których wartość początkowa nie przekracza 10.000 zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. | W przypadku gdy wartość początkowa jest równa lub niższa niż 10.000 zł, podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych albo jednorazowo – w miesiącu oddania do używania tego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, albo w miesiącu następnym. |
Czy niskocenny środek trwały czyli poniżej 10.000 zł warto wprowadzić do ewidencji środków trwałych?
Podatnik, który zakupi (lub nabędzie w inny sposób) na cele działalności środek trwały o wartości początkowej do 10.000 zł ma następujące możliwości:
- może ująć go jednorazowo w koszty firmy w miesiącu oddania do używania (najczęściej miesiąc zakupu),
- ma prawo wprowadzić go do ewidencji środków trwałych i dokonywać amortyzacji w czasie tzn. dokonywać miesięcznych, kwartalnych, półrocznych czy rocznych odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości początkowej (równej lub niższej niż 10.000 zł),
- ma prawo wprowadzić go do ewidencji środków trwałych i zamortyzować go jednorazowo w miesiącu oddania go do używania albo najpóźniej w miesiącu następnym.
STOTNE:
Warto podkreślić, iż gdy nabyty składnik majątku nie stanowi środka trwałego i jednocześnie zostanie on uznany przez podatnika jako wyposażenie, to podatnik wprowadza go na stan ewidencji wyposażenia.
Warto podkreślić, iż zlikwidowano obowiązek prowadzenia ewidencji wyposażenia. Niemniej w skład wyposażenia będzie wchodził składnik ruchomy (niebędący środkiem trwałym czy towarem), który będzie używany w działalności nie dłużej niż 12 miesięcy.
Jednym z klasycznych przykładów środków trwałych wprowadzanych do ewidencji środków trwałych ale niekiedy z uwagi na niską wartość ujętych jednorazowo w koszty firmy są samochody osobowe.
Niskocenny samochód osobowy wprowadzony do ewidencji środków trwałych cechuje się tym, że:
- może być amortyzowany w czasie,
- wydatki na jego eksploatację stanowią koszty uzyskania przychodów w wysokości 75% z kwoty netto z faktury i z połowy VAT naliczonego na tej fakturze.
Dotyczy to samochodów osobowych, które są:
- środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
- składnikami majątku o wartości początkowej równej lub niższej niż 10.000 zł, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1.500 zł,
- składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych.
Jeżeli zakupiony samochód osobowy nie należy do ww. typów składników majątku a jego wartość jest równa lub niższa niż 10.000 zł wówczas podatnik będzie mógł ująć jedynie w koszty firmy 20% z kwoty netto z faktury i z połowy VAT naliczonego na tej fakturze.
ISTOTNE:
Środek trwały niewprowadzony do ewidencji środków trwałych nie może być amortyzowany w czasie ani nie może być amortyzowany jednorazowo.
Należy podkreślić, iż jednorazowa amortyzacja to nie to samo co jednorazowe ujęcie w koszty – choć skutki tego ujęcia są podatkowo podobne.
Czy warto wprowadzić mieszkanie do ewidencji środków trwałych?
Kolejny ciekawy przypadek ale nieco innej materii to mieszkanie a więc nieruchomość mieszkalna. Począwszy od 1 stycznia 2023r. nawet gdy podatnik wprowadzi mieszkanie do ewidencji środków trwałych to odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.
Jaka w tym wypadku będzie różnica?
Koszty użytkowania prywatnego mieszkania na cele działalności czy to wprowadzonego czy niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych będą stanowić koszty firmowe. Istotnym jest tutaj istnienie związku tych wydatków z prowadzoną działalnością.
Mieszkanie prywatne (nabyte prywatnie a nie na firmę) może być przecież przeznaczone w części na działalność gospodarczą a w części prywatnie albo w całości na działalność gospodarczą.
Niezależnie od tego czy mieszkanie prywatne jest wprowadzone do ewidencji środków trwałych przedsiębiorca może ująć w koszty uzyskania przychodów:
- wydatki na media w całości jeżeli mieszkanie w całości jest przeznaczone na cele prowadzenia działalności gospodarczej,
- wydatki na media w części dotyczącej mieszkania przeznaczonego na cele prowadzenia działalności gospodarczej.
ISTOTNE:
Niezależnie od wprowadzenia mieszkania prywatnego do ewidencji środków trwałych koszty remontu tego mieszkania w części dotyczącej prowadzonej działalności gospodarczej będą stanowić koszty uzyskania przychodu (jeżeli faktycznie dotyczą prowadzonej działalności).
Co jeszcze?
Niezwykle istotną kwestią dotyczącą lokali mieszkalnych jest także kwestia ulepszenia środka trwałego (a więc nie remontu). W sytuacji gdy mieszkanie prywatnie:
- zostanie wprowadzone do ewidencji środków trwałych wówczas wartość ulepszenia przedsiębiorca dolicza do wartości początkowej mieszkania ale mimo to nie może ujmować odpisów amortyzacyjnych w kosztach uzyskania przychodów,
- nie zostanie wprowadzone do ewidencji środków trwałych wówczas wartość ulepszenia przedsiębiorca ujmie jako inwestycję w obcy środek trwały jednakże wciąż nie ujmie odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej inwestycji w kosztach uzyskania przychodów.
ISTOTNE:
Wprowadzenie mieszkania prywatnego będącego własnością przedsiębiorcy obliguje go do ustalenia wartości początkowej tego mieszkania oraz obliczania i wykazania w tabeli amortyzacyjnej odpisów amortyzacyjnych, wartości po odjęciu odpisów, daty zakończenia amortyzacji i pozostałych danych.
To, że nie można ująć odpisów amortyzacyjnych od lokalu mieszkalnego w koszty firmy nie zwalnia przedsiębiorcę od rozliczania amortyzacji w ewidencji środków trwałych skoro mieszkanie wprowadził na stan środków trwałych firmy.
Końcowo pozostaje mieć nadzieję, że jeszcze kiedyś ktoś pochyli się nad możliwością ujęcia odpisów amortyzacyjnych lokali mieszkalnych w kosztach uzyskania przychodów jeżeli takie mieszkanie w całości lub w części jest przeznaczone na prowadzenie działalności.