Opublikowane w

Zakup środków spożywczych do firmy typu woda, napoje, kawa, herbata

Przedsiębiorcy często zastanawiają się czy mogą pozwolić sobie na zakup kawy, herbaty czy wody a być może nawet innych produktów spożywczych.

Warto zastanowić się od czego to zależy. Czy aby każdy przedsiębiorca może dokonać takich zakupów?

Który wydatek jest tym firmowym

Od wielu lat trwa spór podatnika z organem podatkowym w sprawie możliwości zaliczenia konkretnych wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Czym są więc koszty uzyskania przychodów? Wydatki uznane za koszty uzyskania przychodów przede wszystkim obniżają wysokość podatku dochodowego. Te, które nie są uznane za koszty uzyskania przychodu nie obniżają tego podatku.

Wydatek, który jest kosztem uzyskania przychodów:

  1. został poniesiony na cele prowadzonej działalności gospodarczej,
  2. jest powiązany z osiąganym przychodem,
  3. służy uzyskiwaniu, zabezpieczeniu teraźniejszego jak i przyszłego przychodu,
  4. nie jest ustawowym kosztem wyłączonym z kosztów podatkowych,
  5. nie został zwrócony podatnikowi w jakiejkolwiek formie (zwrot, dotacje, subwencje, inne),
  6. został właściwie udokumentowany.

Wydatek firmowy, który spełnia wszystkie powyższe cechy może bez problemu zostać uznany za koszt uzyskania przychodów.

Zakup wody, herbaty, kawy, napoi a koszty uzyskania przychodów – działalność jednoosobowa

Pamiętając o art. 23 ust 1 pkt 23 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 zwanej dalej ustawą o PIT) do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

ISTOTNE:

Koszty reprezentacji dotyczą stworzenia pewnego określonego wizerunku podatnika, stworzenie dobrego obrazu jego firmy, działalności, wykreowanie pozytywnych relacji z kontrahentem.

Wydatki na reprezentacje nie obejmują z kolei działań skierowanych w stronę pracowników oraz współpracowników firmy.

Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność w formie jednoosobowej (nie zatrudnia pracowników) to ujęcie wydatków na zakup wody, herbaty, kawy, napoi jest ryzykowne. Fiskus w żaden sposób nie dopatruje się w tym wypadku celowości tych wydatków z celami działalności.

Gdy przedsiębiorca prowadzi działalność jednoosobową bez pracowników w takim wypadku wydatki na zakup wody, herbaty, kawy czy napoi nie będą stanowić kosztów uzyskania przychodów.

Zakup wody, herbaty, kawy, napoi dla pracowników, współpracowników

Sprawa uznania za koszt uzyskania przychodów wydatków na wodę, herbatę, kawę, napoje a nawet inne produkty spożywcze zmienia się gdy udostępnione zostaną pracownikom, współpracownikom.

Koszty uzyskania przychodów to wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów z wyjątkiem ustawowych wyłączeń.

Jednym z ciekawych przykładów, które warto przytoczyć tym miejscu jest stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej z dnia 22.08.2022r. o sygn. 0111-KDIB1-3.4010.548.2022.1.JG.

Podatnik pyta fiskusa czy do kosztów uzyskania przychodów może zaliczyć wydatki na artykuły spożywcze, takie jak: woda, kawa, herbata, soki, cukier, mleko, soki, cista, ciastka, herbatniki, paluszki, cukierki, czekoladki, słodycze, owoce, przekąski, napoje energetyczne, ww. napoje niegazowane i gazowane typu coca-cola, sprite itp. udostępniane we wspólnych pomieszczeniach socjalnych, biurowych, kuchniach pracownikom, współpracownikom podczas ich pracy?

Fiskus zgodził się, że ww. wydatki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów o ile nie będą stanowić kosztów reprezentacji.

Podobne stanowisko zostało wyrażone np. w:

  • Interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 30 maja 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.146.2022.1.AK
  • Interpretacja indywidualna z dnia 4 stycznia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-3.4010.719.2023.1.DW,

Innym ciekawym przypadkiem jest stanowisko fiskusa wyrażone w interpretacji indywidualnej z dnia 26 października 2023 r. o sygn. 0114-KDIP2-2.4010.465.2023.1.KW. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wydatki na zakup owoców i warzyw dla pracowników mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Fiskus stwierdził, że „(…) Wydatki ponoszone przez podatnika dotyczące zakupu owoców i warzyw z przeznaczeniem dla Pracowników i Współpracowników są bowiem przejawem starań podatnika o kondycję i samopoczucie pracowników, co w dalszej perspektywie może przyczyniać się do poprawy atmosfery w miejscu pracy, zwiększania motywacji do pracy, wzrostu wydajności pracy. To z kolei pozwoli szybciej i sprawniej zrealizować cele biznesowe założone przez podatnika, co może przełożyć się na uzyskiwane przez podatnika przychody. Ponadto, udostępnienie pracownikom warzyw i owoców ma ich zachęcić do kontynuowania pracy u Wnioskodawcy.

Koszty poniesione przez podatnika na zakup owoców i warzyw udostępnianych do ogólnej konsumpcji Pracownikom i Współpracownikom podatnika w czasie ich pracy, nie należą także do kategorii kosztów reprezentacyjnych.

Wydatki na zakup owoców i warzyw w istocie mają wpływ na stworzenie odpowiednich warunków do wykonywania obowiązków przez Pracowników i Współpracowników.

Zapewnienie Personelowi owoców i warzyw ma na celu między innymi zachęcenie do podjęcia i kontynuowania pracy u Wnioskodawcy i prowadzi do zmniejszeniem fluktuacji, Personelu, co bez wątpienia przyczynia się do zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów.

Podatnik ma prawo zaliczyć poniesione wydatki na zakup owoców i warzyw, udostępnianych w jego biurach Pracownikom i Współpracownikom do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te nie stanowią kosztów reprezentacji. (…)”.

Zakup wody, herbaty, kawy, napoi, gotowych posiłków dla kontrahentów

Wiele przedsiębiorców zadaje sobie pytanie czy zakup kawy, herbaty czy też gotowych posiłków dla współpracowników będzie wydatkiem firmowym?

Dodać do tego należy, że przecież współpracownicy mogą realizować swoją umowę z firmą podatnika jako zleceniobiorca albo jako przedsiębiorca.

Tę kwestię poruszył Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej z dnia 30.04.2020r. o sygn. 0114-KDIP2-1.4010.37.2020.4.KS.

„(…) Odnosząc się natomiast do poniesionych wydatków z tytułu zakupu artykułów spożywczych na rzecz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych i osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (stali współpracownicy), stwierdzić należy, że koszty te nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. Takie wydatki nie pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganiem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Zapewnienie posiłków w trakcie dnia pracy, podczas spotkań szkoleniowych, targów, spotkań integracyjnych dla osób, które nie są pracownikami podatnika, nie ma wpływu na wykonanie umowy łączącej podatnika z tymi osobami, co w konsekwencji powoduje, że nie została spełniona podstawowa przesłanka uznania takiego wydatku za koszt uzyskania przychodu. (…)”.

Udostępnienie kawy, herbaty dla kontrahenta w siedzibie firmy

Niejednokrotnie przedsiębiorcy zapraszają kontrahenta na spotkanie w siedzibie firmy. Innym razem spotkanie tego typu realizowane jest w restauracji.

Gdy przedsiębiorca spotyka się w siedzibie swojej firmy z nowym albo dotychczasowym kontrahentem to ma na celu zawarcie nowej umowy albo podtrzymanie dotychczasowej współpracy.

Rozmowy prowadzone w siedzibie firmy w pewnym stopniu mogą wpływać na większą swobodę w bezpośrednim kontakcie z kontrahentem. Co więcej większa swoboda, mniejszy formalizm w takiej relacji z kontrahentem może wpłynąć na nawiązanie współpracy albo utrzymanie dobrej współpracy.

Nic więc dziwnego, że przy tej okazji często na takim spotkaniu w firmie podatnika kontrahentowi proponuję się kawę, herbatę, ciastko czy inny produkt spożywczy stanowiący po prostu zwykły, drobny poczęstunek. Bez jakichkolwiek cech wystawności czy sprokurowaniu pewnego wizerunku firmy.

W takim konkretnym przypadku fiskus zezwala na ujęcie ww. wydatków w kosztach uzyskania przychodów.

Opublikowane w

Sprzedaż usług dla kontrahenta a dla konsumenta z UE

Świadczenie usług przez polską firmę dla odbiorców z UE wiąże się z opodatkowaniem podatkiem VAT po stronie odbiorcy usług.

Tak mówi podstawowa zasada. Niestety na tym nie koniec. Od podstawowej reguły występuje wiele wyjątków. Nie można też zapomnieć, iż usługi na rzecz odbiorców z UE może świadczyć polski czynny podatnik VAT ale i podatnik zwolniony z VAT.

W jaki sposób prawidłowo opodatkować podatkiem VAT sprzedaż usług dla kontrahenta i dla konsumenta z UE?

Podatnik VAT w świetle importu i eksportu usług

Podatnikiem VAT na potrzeby rozliczenia VAT od importu lub eksportu usług (zakup lub sprzedaż usług na rzecz kontrahenta zagranicznego z UE) są:

  1. osoby fizyczne wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel czy rezultat takiej działalności,
  2. osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej prowadzące działalność gospodarczą,
  3. osoby prawne niebędące podatnikiem które są zobowiązane lub identyfikowane jako podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej (to określenie zagranicznego kontrahenta UE który jest odpowiednikiem polskiego podatnika VAT),
  4. podatnicy prowadzący działalność lub dokonywujący transakcji dostawy towarów lub usług nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT (prowadząc daną działalność zachowują się tak podatnicy VAT lub podatku od wartości dodanej).

Świadczenie usług dla odbiorców z UE – na co należy zwrócić uwagę

W przypadku gdy polski czynny podatnik VAT chce świadczyć usługi na rzecz odbiorców z UE powinien pamiętać, aby przed pierwszą czynnością sprzedaży usługi dokonać rejestracji jako podatnik VAT-UE. Po otrzymaniu numeru podatnik będzie się posługiwał swoim dotychczasowym numerem NIP ale dodatkowo z przedrostkiem PL i tylko wtedy kiedy będzie świadczył usługi na rzecz odbiorców z UE.

Kolejna bardzo ważna kwestia w momencie sprzedaży usługi na rzecz odbiorców z UE to ustalenie miejsca świadczenia usługi.

ISTOTNE:

Miejsce świadczenia ustala się tylko dla celów VAT (nie ustala się dla celów podatku dochodowego) Miejsce świadczenia to miejsce (państwo UE) w którym będzie opodatkowana podatkiem VAT sprzedawana usługa.

Jeżeli przykładowo miejscem świadczenia będzie Polska to polski odbiorca usług (firma) będzie zobowiązana do rozliczenia (opodatkowania) podatku VAT od nabycia danej usługi.

ISTOTNE:

Ustalenie miejsca świadczenia usługi wymaga od polskiego sprzedawcy:

  1. określenia odbiorcy usługi,
  2. określenia rodzaju sprzedawanej usługi bowiem występują też wyjątki przewidziane dla niektórych typów usług oraz limity.

Świadczenie usług dla konsumenta z UE – zasada ogólna

Jeżeli polski czynny podatnik VAT sprzedaje usługę na rzecz nie podatnika czyli osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (konsumenta) mieszkającego na terytorium UE w innym kraju niż Polska to:

  1. miejsce świadczenia (należy to odczytywać jako miejsce opodatkowania VAT) będzie w Polsce (siedziba sprzedawcy albo stałe miejsce prowadzenia działalności albo stałe miejsce zamieszkania) oraz
  2. opodatkowanie podatkiem VAT sprzedawanej usługi nastąpi według polskiej stawki VAT właściwej dla danej usługi.

Rozliczenie w VAT (i w podatku dochodowym) – opodatkowanie VAT sprzedaży tej usługi będzie musiał przeprowadzić polski sprzedawca.

Od zasady ogólnej występują jednak wyjątki. O tym poniżej.

Przykład 1

Czynny podatnik VAT i VAT-UE wykonał w okresie 04/2024r. usługę naprawy samochodu na rzecz konsumenta z Litwy. Miejscem świadczenia i opodatkowania podatkiem VAT jest terytorium Polski.

Polski sprzedawca w miesiącu wykonania usługi (albo do 15-tego dnia następnego miesiąca) wystawia fakturę sprzedaży i opodatkowuje ją polską stawką VAT właściwą dla danej usługi a więc 23%.

Tego typu transakcje sprzedaży na rzecz konsumenta z UE polski sprzedawca usług wykazuje w ewidencji i deklaracji JPK_V7 jak transakcję krajową.

Ponadto jeżeli ma obowiązek wystawienia paragonu bowiem stosuje kasę rejestrującą to wystawia paragon a jeżeli odbiorca zażąda faktury to wystawia fakturę.

Świadczenie usług dla podatnika z UE – zasada ogólna

Jeżeli czynny podatnik VAT sprzedaje usługę na rzecz podatnika czyli osoby fizycznej, prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej wówczas:

  1. miejscem świadczenia (należy to odczytywać jako miejsce opodatkowania VAT) wystąpi w kraju UE nabywcy usług (usługobiorcy) oraz
  2. stawka VAT dla danej usługi to stawka VAT funkcjonująca dla danej (nabytej) usługi w kraju UE usługobiorcy.

Rozliczenie w VAT – opodatkowanie VAT sprzedaży tej usługi będzie musiał przeprowadzić usługobiorca z UE.

Od zasady ogólnej występują jednak wyjątki. O tym poniżej.

Przykład 2

Czynny podatnik VAT i VAT-UE wykonał w okresie 04/2024r. usługę prawniczą na rzecz firmy z Czech. Miejscem świadczenia i opodatkowania podatkiem VAT jest terytorium Czech.

Polski sprzedawca wystawia fakturę sprzedaży w miesiącu zakończenia usługi i wykazuje wartość sprzedanej usługi w dacie jej zakończenia w ewidencji i deklaracji JPK_V7 ze stawką VAT NP (nie podlega opodatkowaniu VAT). Dodatkowo wykazuje wartość wyświadczonej usługi w tym samym okresie co powyżej w informacji podsumowującej VAT-UE.

Przykład 3

Podatnik zwolniony z VAT i zarejestrowany do VAT-UE wykonał w okresie 05/2024r. usługę programistyczną na rzecz firmy z Włoch. Miejscem świadczenia i opodatkowania podatkiem VAT jest terytorium Włoch.

Polski sprzedawca wystawia fakturę sprzedaży ze stawką VAT NP (nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce) i wykazuje wartość sprzedanej usługi w miesiącu wykonania usługi ale w deklaracji VAT-9M. Podatnik zwolniony z VAT nie prowadzi ewidencji JPK_V7X to też nie wykazuje tam tego typu transakcji.

Dodatkowo wykazuje wartość wyświadczonej usługi w tym samym okresie co powyżej w informacji podsumowującej VAT-UE.

ISTOTNE:

Przedsiębiorca zwolniony podmiotowo z VAT, który jest zarejestrowany za pomocą formularza VAT-R do transakcji unijnych musi wiedzieć niezwykle ważną rzecz.

Jeżeli w formularzu VAT-R w tabeli C.3 mówiącej o wykonywanych przez podatnika transakcjach wewnątrzwspólnotowych – przedsiębiorca zaznaczył, że:

  1. jako podatnik zwolniony z VAT będzie dokonywał tylko WNT wówczas będzie zobligowany do comiesięcznego składania deklaracji VAT-8 nawet jeśli będzie ona zerowa (nie dokonywał w miesiącu rozliczeniowym transakcji WNT),
  2. jako podatnik zwolniony z VAT będzie dokonywał świadczenia usług na rzecz kontrahentów z UE lub importu usług od kontrahentów z UE wówczas składa deklarację VAT-9M ale tylko za miesiąc w którym świadczył usługę dla kontrahenta z UE lub nabył usługę od kontrahenta z UE.

Świadczenie usług wymogi ewidencyjne

Należy zaznaczyć, iż gdy polski sprzedawca usług – czynny podatnik VAT i VAT-UE świadczy usługi na rzecz firmy z UE, wówczas:

  1. polski sprzedawca ujmuje sprzedaż usług w deklaracji i ewidencji JPK_V7 jako niepodlegające opodatkowaniu VAT oraz w informacji podsumowującej VAT-UE,
  2. zagraniczny kontrahent ujmuje zakup tych usług w deklaracji i ewidencji JPK_V7 po stronie zakupu i sprzedaży według stawki VAT właściwej dla nabytej usługi, stawki VAT funkcjonującej w kraju nabywcy.

W przypadku gdy odbiorcą jest zagraniczny konsument wówczas taka sprzedaż będzie traktowana jak krajowa sprzedaż usług.

Niemniej od podstawowej zasady ustalania miejsca świadczenia występują wyjątki.

Świadczenie usług dla podatnika i konsumenta z UE – uwaga na wyjątki

Od podstawowej zasady występuje kilka wyjątków. Zobrazowano je w poniższej tabeli.

Wyjątkowe przypadki określenia miejsca świadczenia przy zakupie i sprzedaży usług
Rodzaj usługi Miejsce świadczenia (opodatkowania VAT)
Usługi związane z nieruchomościami Miejsce położenia nieruchomości
Usługi restauracyjne i cateringowe Miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane
Usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu Miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy
Usługi turystyki Miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej (lub stałe miejsce prowadzenia działalności lub miejsce zamieszkania bądź pobytu)
Usługi transportu towarów na rzecz podatnika posiadającego siedzibę na terytorium danego kraju dla którego usługi są świadczone – miejscem świadczenia jest terytorium znajdujące się poza terytorium UE gdy transport odbywa się w całości poza UE, posiadającego siedzibę na terytorium państwa trzeciego dla którego usługi są świadczone – miejscem świadczenia jest terytorium kraju jeżeli transport w całości odbywa się w całości na terytorium kraju
Usługi transportu towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami Miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości
Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika Miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają
Usługi pomocniczych do usług transportowych, takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek lub podobnych usług, wycena rzeczowego majątku ruchomego oraz na rzeczowym majątku ruchomym na rzecz podmiotów niebędących podatnikami usług Miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane
Usługi telekomunikacyjne, nadawcze, elektroniczne na rzecz podmiotów niebędących podatnikami Miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu
Usługi transportu pasażerów Miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości
Usługi reklamy, doradcze, licencyjne, bankowe, finansowe, ubezpieczeniowe, przetwarzania danych, tłumaczeń, księgowe, prawnicze, inżynierskie, wynajmu, dzierżawy, leasingu rzeczy ruchomych (poza środkami transportowymi), udzielania dostępu do systemów gazowych, inne świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium UE Miejsce, gdzie podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu

Przykład 4

Czynny podatnik VAT i VAT-UE wykonał w okresie 04/2024r. usługę remontową nieruchomości położonej w Niemczech. Miejscem świadczenia i opodatkowania podatkiem VAT jest terytorium Niemiec zgodnie z adresem położenia danej nieruchomości.

Polski wykonawca usługi wystawia fakturę sprzedaży i wykazuje wartość sprzedanej usługi w dacie wykonania usługi w ewidencji i deklaracji JPK_V7 ze stawką VAT NP (nie podlega opodatkowaniu VAT).

Co bardzo ważne czynny podatnik VAT wykazuje powyższe wykonanie usługi:

  1. w ewidencji i deklaracji JPK_V7X w rubryce – Dostawa towarów i usług poza terytorium kraju i jednocześnie nie wykazuje w rubryce – w tym świadczenie usług o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT z uwagi na to, że jest to właśnie wyjątek od podstawowej zasady ustalania miejsca świadczenia,
  2. nie wykazuje wartości wykonanej usługi remontowej w informacji podsumowującej VAT-UE z uwagi na to, że jest to właśnie wyjątek od podstawowej zasady ustalania miejsca świadczenia.

Świadczenie usług na rzecz kontrahent z UE albo konsumenta UE to szerokie zagadnienie z dość licznymi wyjątkami od podstawowej reguły rozliczania VAT.

Bezwzględnie należy jednak pamiętać, że świadczenie usług przez polską firmę na rzecz kontrahenta lub konsumenta z UE wymaga ustalenia:

  1. własnego statusu VAT,
  2. statusu VAT odbiorcy usług,
  3. miejsca świadczenia,
  4. czy usługa zawiera się w katalogu wyjątków z uwagi na rodzaj usługi i typ odbiorcy usług.
Opublikowane w

Ubytki i niedobory jako koszty podatkowe

W toku działalności gospodarczej mogą występować u przedsiębiorcy naturalnie pojawiające się ubytki oraz niedobory. Z perspektywy prawa podatkowego istotne staje się ustalenie czy takie niedobory i ubytki mogą stanowić koszty podatkowe.

Ogólne reguły zaliczania wydatku do kosztów podatkowych

W oparciu o treść art. 22 ust. 1 ustawy PIT możemy wskazać, że aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

  • został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
  • jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
  • pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  • poniesiony został w celu uzyskania przychodów bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
  • nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów,
  • został właściwie udokumentowany.

Biorąc pod uwagę treść art. 23 ust. 1 ustawy PIT należy zauważyć, że wśród wymienionych w tzw. „negatywnym katalogu” nie wyszczególniono strat w środkach obrotowych. Jedynie w art. 23 ust. 1 pkt 44 ustawodawca zastrzegł, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku nieobjętych zwolnieniem od podatku akcyzowego ubytków wyrobów akcyzowych oraz podatku akcyzowego od tych ubytków.

WAŻNE

Ustawa PIT nie wyklucza ubytków oraz niedoborów w środkach obrotowych z kosztów podatkowych oznacza, że – co do zasady – straty te, jako związane z prowadzoną działalnością, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów.

Tylko ubytki i niedobory niezawinione mogą stanowić koszt podatkowy

Organy podatkowe, a wraz z nimi również i sądy administracyjne, jednolicie przyjmują, że dla celów podatkowych tylko stratę – w postaci ubytków lub niedoborów – powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot można uznać za zdarzenie, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Przedsiębiorca powinien mieć świadomość, że ubytek powinien być zdarzeniem losowym, niezależnym od woli podatnika powstałym zarówno w wyniku działań sił przyrody, jak i działań innego człowieka, powodującym ubytek i szkodę pod warunkiem, że podatnik nie przyczynia się w jakiś sposób do powstania tej szkody lub nie ułatwia jej powstania. Jakiekolwiek zawinienie ze strony podatnika poprzez niezachowanie staranności wymaganej w danych warunkach, niedopełnienie obowiązków ciążących na podatniku w celu uniknięcia szkody, uniemożliwia przyjęcie, że powstała szkoda stanowi stratę o charakterze losowym.

W konsekwencji jedynie straty w środkach obrotowych powstałe w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika, ze szczególnym uwzględnieniem dochowania należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Każdy przypadek straty w środkach obrotowych, należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu prowadzonej działalności.

Kosztem uzyskania przychodów mogą być tylko niedobory inwentaryzacyjne, w tej części, w jakiej zostały uznane za niezawinione i są normalnym, chociaż niezamierzonym następstwem działania w prowadzonej działalności gospodarczej, a ich wystąpienie, pomimo dołożenia należytej staranności, było nieuniknione.

Takie stanowisko odnajdziemy przykładowo w treści interpretacji Dyrektora KIS z dnia 19.12.2022 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.717.2022.2.DP.

Podkreślić należy, że okoliczności powstania oraz przyczyny muszą zostać wyczerpująco udokumentowane. Natomiast, nie jest możliwe uznanie niedoborów za koszty uzyskania przychodów, jeżeli istniały przesłanki świadczące o braku odpowiednich zabezpieczeń. Nie stanowią bowiem kosztu uzyskania przychodów niedobory inwentaryzacyjne będące wynikiem braku staranności bądź nieracjonalnego działania podatnika, nawet jeśli mieszczą się w normach ustalonych przez daną jednostkę gospodarczą.

Na powyższą kwestię zwrócił uwagę NSA w wyroku z dnia 15.02.2023r., II FSK 1719/20 wskazując, że:

„ Ubytki towarów pochodzenia organicznego (warzywa) są naturalnie występującym zjawiskiem i zdarzenie takie może zostać uwzględnione w dokumentacji danego podmiotu gospodarczego, jednak koniecznym jest: by taki ubytek faktycznie zaistniał i został niezwłocznie i w sposób prawidłowo udokumentowany. To, że podatnik prowadzi obrót towarami, które ze względu na ich właściwości mogą ulec zniszczeniu, nie może automatycznie, bez stosownej dokumentacji prowadzić do ich poszukiwania przez organy podatkowe.”

WAŻNE

Ubytki oraz niedobory powstałe w sposób naturalny mogą stanowić koszt podatkowy przedsiębiorcy pod warunkiem, że ich wystąpienie nie wynikało z winy podatnika oraz ich powstanie zostało właściwie udokumentowane.

Podsumowując możemy wskazać, że wyłącznie takie ubytki oraz niedobory, które powstały z winy przedsiębiorcy nie mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych. Za ugruntowane należy uznać stanowisko zgodnie z którym ubytki i niedobory powstające w sposób naturalny mogą stanowić koszt uzyskania przychodu.

Autor Marcin Sądej

Opublikowane w

Wpływ równic kursowych na wartość początkową środka trwałego

Ustalenie wartości początkowej środka trwałego to pojęcie niezwykle szerokie, wymagające uwzględnienia wielu aspektów takich jak np. różnice kursowe. W niniejszym wpisie omówimy zagadnienie wpływu różnic kursowych na wartość początkową środka trwałego, w tym tzw. różnic kursowych od własnych środków pieniężnych, czy różnic kursowych od spłaty zobowiązań zaciągniętych na poczet zakupu składnika majątku.

Obowiązek korygowania wartości początkowej o różnice kursowe wynika wprost z ustawy

Przepisy ustaw o podatkach dochodowych nakazują wprost uwzględniać różnice kursowe w wartości początkowej środka trwałego. Zgodnie z art. 22g ust. 5 ustawy o PIT (analogiczna regulacja znajduje się w ustawie o CIT), cenę nabycia lub koszt wytworzenia koryguje się o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Różnice kursowe zrealizowane po przyjęciu środka trwałego do używania wpływają wyłącznie na wynik podatkowy bieżącego okresu. Przykładowo, jeżeli zakupiono środek trwały, a zapłata za fakturę walutową miała miejsce po przyjęciu składnika majątku do używania, wówczas różnica kursowa wpłynie wyłącznie na bieżące przychody lub koszty pomimo, iż jest bezpośrednio związana z zakupem przedmiotowego środka trwałego.

Co do zasady różnice kursowe dodatnie zwiększają przychody, natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty podatkowe. W przypadku obliczania wartości początkowej środka trwałego:

  • dodatnie różnice kursowe pomniejszają wartość początkową składnika majątku (dochód podatnika będzie wyższy poprzez odpisy amortyzacyjne od pomniejszonej o różnice kursowe wartości początkowej. Skutek identyczny jak w przypadku zaliczenia dodatnich różnic kursowych do przychodów podatnika),
  • ujemne różnice kursowe powiększają wartość początkową składnika majątku (dochód podatnika będzie niższy poprzez odpisy amortyzacyjne od powiększonej o różnice kursowe wartości początkowej. Skutek identyczny jak w przypadku zaliczenia ujemnych różnic kursowych do kosztów podatnika).

Należy uwzględnić dodatkowo różnice kursowe od własnych środków pieniężnych

Należy istotnie podkreślić, że nie tylko różnice kursowe od spłaty zobowiązań będą korygować wartość początkową środka trwałego. Dodatkowo należy uwzględnić różnice kursowe od własnych środków pieniężnych, czyli różnice kursowe, które powstają w związku z wpływem i wypływem środków pieniężnych z rachunku bankowego.

Potwierdzenie powyższej tezy znajduje dodatkowo odzwierciedlenie w orzecznictwie. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 4 stycznia 2011r. wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPB5/423-680/10-4/IŚ, zamieszczono następującą konkluzję „ustalając wartość początkową inwestycji powinna skorygować ją nie tyko o zrealizowane różnice kursowe transakcyjne, ale również i o wartość równolegle zrealizowanych różnic kursowych od środków własnych do dnia oddania inwestycji do używania. W przypadku wystąpienia różnic dodatnich – powinny one obniżyć wartość początkową inwestycji, natomiast w przypadku wystąpienia różnic ujemnych – podwyższyć tę wartość.”

Na wartość początkową środka trwałego wpływają również różnice kursowe związane ze spłatą finansowania dłużnego

Bardzo często przedsiębiorca celem sfinansowania zakupu środka trwałego zaciąga zobowiązanie finansowe takie jak np. leasing, kredyt, czy pożyczka. W praktyce zdarza się często, iż przed przyjęciem środka trwałego do używania dochodzi do spłaty całości lub części zobowiązania, szczególnie w przypadku, gdy mamy do czynienia np. z budową nieruchomości, czy linii produkcyjnej. Różnice kursowe powstałe od spłaty zobowiązań walutowych przed przyjęciem środka trwałego do używania również wpływają na jego wartość początkową. Przykładowo zaciągnięcie kredytu na 12 rat, gdzie 3 raty zostaną uiszczone przed dniem przyjęcia środka trwałego do używania, sprawia, że od zapłaconych rat należy obliczyć różnice kursowe i skorygować o nie wartość początkową środka trwałego (szerzej wyrok NSA z dnia 19 kwietnia 2013r., sygn. II FSK 1681/11).

Korekta wartości początkowej środka trwałego o różnice kursowe – praktyczny przykład liczbowy

W celu zobrazowania omawianej tematyki, poniżej prezentujemy przykład, którego celem jest przedstawienie wpływu różnic kursowych na wartość początkową środka trwałego zarówno dodatnich jak i ujemnych. Ponadto prezentujemy sposób obliczania różnic kursowych związanych z zapłatą za zobowiązania oraz różnice kursowe od własnych środków pieniężnych.

Przykład 1

Pan Jakub zakupił mieszalnik do farb z Niemiec za kwotę 10 000 euro (faktura z dnia 10 maja 2024 roku, kurs do przeliczenia z 9 maja: 4,2993. Kwota po przeliczeniu 42.993 zł). Ponadto Pan Jakub na okoliczność zakupu mieszalnika zaciągnął krótkoterminowy kredyt w wysokości 10 000 euro płatny w 10 ratach (wpływ kredytu na konto walutowe 15 maja po kursie 4,2812. Kwota po przeliczeniu 42.812 zł). Faktura została uiszczona 17 maja (przeliczenie po kursie z 16 maja wynoszącym 4,2617 tj. 42.617 zł), spłata pierwszej raty kredytu w kwocie 1 000 euro 10 czerwca (kurs z 7 czerwca wynoszący 4,2891. Po przeliczeniu 4 289,10 zł), natomiast przyjęcie środka trwałego do używania 15 czerwca. Obliczenie różnic kursowych mających wpływ na wartość początkową:

  • różnica kursowa od zapłaty za fakturę: 42.993 zł – 42.617 zł = 376 zł (dodatnia różnica kursowa),
  • różnica kursowa od rozchodu własnych środków pieniężnych: 42.617 zł – 42.812 zł = -195 zł (ujemna różnica kursowa),
  • różnica kursowa od spłaconej raty kredytu przed przyjęciem środka trwałego do używania: 1 000 x 4,2812= 4 281,20 zł (wartość części kredytu w dniu jego udzielenia); 1 000 x 4,2891 = 4 289,10 zł (wartość części kredytu w dniu spłaty raty); 4 281,20 zł – 4 289,10 zł = – 7,90 zł (ujemna różnica kursowa).

W związku z faktem, iż maszyna została przyjęta do używania 15 czerwca, ujemne różnice kursowe zrealizowane do tego dnia w kwocie 195 zł + 7,90 zł zwiększą jej wartość początkową, natomiast dodatnia różnica kursowa w kwocie 376 zł zmniejszy jej wartość początkową.

Autor Łukasz Kluczyński

Opublikowane w

Świadczenie usług doradczych online

Przedmiotem naszej dzisiejszej analizy będzie przypadek świadczenia usług doradczych w formie online rozpatrywany na gruncie podatku VAT. Zastanowimy się w jaki sposób ustalić miejsce opodatkowania w przypadku świadczenia transgranicznego oraz jaką stawkę podatku należy w tym przypadku zastosować.

Miejsce opodatkowania świadczenia usług doradczych

W przypadku podatku VAT każdorazowo należy ustalić miejsce świadczenia danej usługi ponieważ to miejsce wyznaczać będzie kraj opodatkowania podatkiem należnym. W pierwszej kolejności wskażmy, że świadczenie usług doradczych online nie jest rodzajem usługi elektronicznej (w rozumieniu art. 2 pkt 26 ustawy VAT). Jak bowiem wynika z treści art. 7 ust. 1 rozporządzenia Rady UE 282/2011 do „usług świadczonych drogą elektroniczną” należą usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.

W przypadku usług doradczych w formie online nie można przyjąć, że udział człowieka jest minimalny ponieważ jest to istotny element świadczenia. W konsekwencji nie są spełnione warunki do uznania usługi doradczej online jako usługę elektroniczną.

Kluczowe znaczenie będzie mieć to czy usługa jest świadczona na rzecz innego przedsiębiorcy czy też jest świadczona na rzecz osoby prywatnej. W tym pierwszym przypadku zastosowanie będzie mieć art. 28b ustawy VAT, który podaje, że miejscem opodatkowania usługi jest kraj siedziby usługobiorcy. W konsekwencji to zagraniczny przedsiębiorca rozlicza podatek należny VAT na zasadzie odwrotnego obciążenia. Polski podatnik w takim przypadku wystawia fakturę bez kwoty i bez stawki podatku ponieważ ta usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce.

W zakresie świadczenia usług doradczych na rzecz osób prywatnych kluczowe będzie ustalenie miejsca zamieszkania odbiorcy. W przypadku gdy osoba prywatna ma miejsce zamieszkania na terenie UE należy zastosować art. 28c ustawy VAT który wskazuje, że krajem opodatkowania jest kraj siedziby usługodawcy – będzie to zatem odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jeżeli jednak miejscem zamieszkania odbiorcy usługi doradczej jest kraj spoza UE to zastosowanie znajdzie art. 28l pkt 3 ustawy VAT, gdzie podano, że w przypadku świadczenia na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, posiadających siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii Europejskiej, usług doradczych miejscem opodatkowania jest kraj miejsca zamieszkania usługobiorcy.

Tytułem przykładu:

  • świadczenie usługi doradczej online na rzecz przedsiębiorcy z Irlandii będzie podlegać opodatkowaniu w Irlandii – podmiotem zobowiązany do rozliczenia VAT należnego będzie irlandzki przedsiębiorca;
  • świadczenie usługi doradczej online na rzecz konsumenta z Belgii będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce jako odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  • świadczenie usługi doradczej online na rzecz konsumenta z Kanady będzie podlegać opodatkowaniu w Kanadzie według tamtejszych przepisów podatkowych.

Na zakończenie warto też dodać, że na podstawie art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b) ustawy VAT zwolnienie podmiotowe (do limitu 200 000 zł) nie ma zastosowania w przypadku świadczenia usług doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego). W konsekwencji usługi doradztwa kwalifikowane jako odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju będą podlegać opodatkowaniu 23% podatkiem VAT.

WAŻNE

Ustalając miejsce opodatkowania usługi doradczej w formie online należy określić zarówno status usługobiorcy jak i jego siedzibę/miejsce zamieszkania. Nie każda usługa doradztwa będzie podlegać opodatkowaniu VAT w Polsce.

Usługi doradztwa online a kasa fiskalna

W sytuacji gdy usługa doradztwa jest świadczona na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz miejscem opodatkowania usługi jest Polska pojawia się pytanie o konieczność stosowania kasy fiskalnej. Na obowiązek ewidencjonowania usług w takim przypadku wskazuje art. 111 ust. 1 ustawy VAT.

Jednocześnie należy mieć na względzie treść rozporządzenia w sprawie zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej. W treści tego aktu możemy przeczytać, że zwolnienie od kasy fiskalnej nie ma zastosowania do świadczenia usług:

  • prawniczych (z wyłączeniem usług notarialnych) oraz
  • doradztwa podatkowego.

Przy czym zgodnie z par. 4 ust. 3 pkt 2 lit. b) ww. rozporządzenia zwolnienie od obowiązku stosowania kasy fiskalnej będzie mieć zastosowanie do wskazanych usług doradczych jeżeli świadczenie tych usług ma miejsce wyłącznie przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, lub których rezultat jest przekazywany wyłącznie przy wykorzystaniu tych środków oraz jeżeli jeżeli świadczący usługę:

  • otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz
  • z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.

Przykładowo doradca podatkowy, który świadczy usługę online (np. poprzez MS Teams) na rzecz osoby prywatnej z Niemiec jest w tym przypadku zwolniony z obowiązku stosowania kasy fiskalnej jeżeli otrzyma wynagrodzenie w formie przelewu bankowego.

WAŻNE

Doradztwo prawnicze oraz doradztwo podatkowe korzysta ze zwolnienia od obowiązku posiadania kasy fiskalnej jeżeli świadczenie usługi odbywa się wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a podatnik całość należnego wynagrodzenia otrzyma za pośrednictwem rachunku bankowego.

Podsumowując powyższe wskażmy, że świadczenie usług doradczych online może wywoływać wiele różnorodnych skutków podatkowych w sferze podatku VAT w zależności od tego kto jest odbiorcą usługi oraz gdzie znajduje się miejsce zamieszkania względnie siedziba usługobiorcy.

Autor Marcin Sądej

Opublikowane w

Świadczenie usług poza granicami kraju a możliwość odliczenia VAT w Polsce

Z uwagi na terytorialny charakter podatku VAT dana usługa może podlegać opodatkowaniu w innym niż Polska kraju. Jednocześnie w związku ze świadczeniem takich zagranicznych usług czynny podatnik może ponosić określone wydatki w Polsce. W związku z tym pojawia się pytanie czy ma prawo do odliczenia podatku naliczonego skoro usługa nie podlega opodatkowaniu polskim podatkiem VAT.

Miejsce świadczenia usługi a podatek VAT

Wspomniana na wstępie zasada terytorialności, oznacza, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy VAT miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Przykładowo jeżeli polski przedsiębiorca świadczy usługę informatyczną na rzecz kontrahenta z Irlandii to zgodnie z ww. regułą ogólną miejscem opodatkowania usługi jest terytorium Irlandii tj. kraj siedziby usługobiorcy. Nabywca usługi – na zasadzie odwrotnego obciążenia – rozlicza w swoim kraju import usług w związku z czym jest zobowiązany do zapłaty podatku należnego VAT w swoim kraju.

Natomiast dla polskiego podatnika wskazana usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce. W deklaracji podatkowej należy ją wykazać jako usługę świadczoną poza terytorium kraju i udokumentować fakturą bez kwoty i bez stawki podatku (ewentualne oznaczenie stawki „NP”).

Odliczenie podatku naliczonego od zagranicznych usług

Przechodząc natomiast do kwestii odliczenia podatku VAT należy wskazać, że z treści art. 86 ust. 1 ustawy VAT wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Przedstawiona zasada wyklucza możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą może mieć charakter pośredni lub bezpośredni.

Co istotne ów związek nie musi ograniczać się wyłącznie do czynności kwalifikowanych jako odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju czy też odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy VAT podatnik ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 25.04.2023 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.17.2023.2.GK uprawnienie wynikające z powyższego przepisu odnosi się do podatników, którzy dokonują dostaw towarów bądź świadczenia usług opodatkowanych poza terytorium kraju, a zakupy, jakich dokonują, są związane właśnie z tymi czynnościami. Warunkiem do odliczenia podatku naliczonego związanego z czynnościami dokonywanymi poza terytorium kraju jest to, aby – hipotetycznie – w przypadku wykonywania tych samych czynności w kraju podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Powołany przepis wymaga ponadto, aby podatnik posiadał dokumenty, z których wynikać będzie związek odliczonego podatku z czynnościami wykonywanymi poza terytorium kraju. Powinny to być przede wszystkim dokumenty potwierdzające dokonanie określonych czynności poza terytorium kraju, które będą jednocześnie opisywać te czynności.

Powracając zatem do przykładu naszego informatyka z Polski świadczącego usługi na rzecz kontrahenta z Irlandii należy wskazać, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT od zakupu usług dokonywanych w Polsce (np. od usług księgowych) pomimo iż miejscem opodatkowania usługi informatycznej nie jest terytorium kraju.

W tym miejscu warto też wskazać na istotny wyrok WSA w Opolu z dnia 14.07.2023r. I SA/Op 135/23 w którym to sąd stwierdził, że w celu skorzystania z odliczenia na zasadzie art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy VAT z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za granicą nie ma prawnego znaczenia, czy został prawidłowo rozliczony zagraniczny podatek od wartości dodanej. To powoduje, że z perspektywy polskiego podatnika i jego prawa do odliczenia nie ma znaczenia to czy usługobiorca prawidłowo rozliczył podatek należny w swoim kraju na zasadzie odwrotnego obciążenia.

WAŻNE

Z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy VAT wynika konieczność zaistnienia łącznie czterech przesłanek:

  1. nabycie towarów lub usług;
  2. istnienie związku między nabytymi towarami lub usługami a dostawami i usługami wykonywanymi poza terytorium kraju;
  3. możliwość uznania, że gdyby czynności dostaw lub świadczenia usług wykonywane były na terytorium kraju, to podatnikowi przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 86 ust. 1;
  4. posiadanie przez podatnika dokumentów, z których wynika związek podatku odliczonego z tymi czynnościami.

Podsumowując należy zatem wskazać, że świadczenie usług poza granicami kraju nie wyklucza prawa do odliczenia podatku naliczonego w Polsce. Na taką możliwość wskazuje art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy VAT, przy czym należy pamiętać aby zostały spełnione wszystkie warunki określone w tym przepisie.

Autor Marcin Sądej

Opublikowane w

KSeF – duże zmiany w fakturach korygujących. Likwidacja not korygujących

Krajowy System e-Faktur (KSeF) stanie się niedługo obowiązkiem dla wszystkich przedsiębiorców. Istotna zmiana jawi się między innymi na gruncie faktur korygujących. Dobrze znane i stosowane w praktyce zasady korygowania faktur zostaną zastąpione przez nowe regulacje.

Dotychczasowe i nowe zasady korygowania faktur in minus – w teorii będzie łatwiej

KSeF jest systemem teleinformatycznym, do którego będą trafiać niemal wszystkie faktury wystawiane przez krajowych podatników, w tym również faktury korygujące. Nabywca po zalogowaniu się do systemu (lub jakiejkolwiek aplikacji/programu zintegrowanego z KSeF) będzie mieć wgląd do faktur zakupowych. W teorii każda faktura wystawiona przy użyciu KSeF niemal na pewno trafi do nabywcy. Pojęcie „w teorii” celowo zostało zastosowane – faktura trafi do KSeF o ile sprzedawca ją prześle do systemu zamieszczając odpowiedni NIP nabywcy na dokumencie.

Jeśli sprzedawca wystawi fakturę korygującą za pośrednictwem KSeF i zamieści prawidłowy identyfikator nabywcy (NIP), wówczas ten nabywca z pewnością otrzyma korektę. Ustawodawca uznał więc, że dotychczasowy obowiązek posiadania dodatkowej dokumentacji, z której wynika uzgodnienie warunków korekty in minus jest zbędny. Wystawienie korekty in minus i przesłanie jej do KSeF, da sprzedawcy prawo do obniżenia podatku należnego o wartość korekty bez konieczności spełniania jakichkolwiek dodatkowych obowiązków.

Korekty in minus poza KSeF nadal z potwierdzeniem

Przypomnijmy jednak, że istnieją wyjątki od obowiązku wystawiania faktur za pośrednictwem KSeF z powodu np. awarii, czy niedostępności systemu. Szczegółowo na ten temat pisaliśmy wcześniej na łamach naszego bloga (https://www.taxe.pl/blog/1930/ksef-2024-procedura-wystawiania-faktur-w-okresie-awarii-lub-niedostepnosci-systemu/).

Wyemitowanie faktury korygującej poza KSeF wiązać się będzie z koniecznością posiadania potwierdzenia otrzymania korekty przez nabywcę celem pozyskania uprawnienia do obniżenia podatku należnego. Ustawodawca powrócił po latach do prostego warunku posiadania potwierdzenia otrzymania korekty i zlikwidował dość zawiły przepis traktujący o dokumentacji, z której wynika uzgodnienie warunków korekty z nabywcą. W niektórych sytuacjach nie do końca było wiadomo czy zgromadzona dokumentacja w pełni koresponduje z przepisami. Wraz z wejściem KSeF podatnicy ponownie zyskają jasną i prostą regulację dot. korekt.

Faktury, w tym faktury korygujące, wystawione w okresie awarii, czy niedostępności KSeF będą obowiązkowo przesyłane odpowiednio nie później niż w terminie 7 dni roboczych od zakończenia awarii lub nie później niż w następnym dniu roboczym po dniu zakończenia okresu niedostępności. Jeżeli podatnik wyśle fakturę korygującą do KSeF przed otrzymaniem potwierdzonej korekty, wówczas wraz z momentem przesłania faktury do KSeF może dokonać obniżenia podatku należnego.

ISTOTNE:

W tym miejscu należy podkreślić, że pozostałe faktury wystawione poza KSeF, bez obowiązku ich przesyłania do KSeF (np. faktury korygujące wystawione na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej) również wymagać będą tradycyjnej formy potwierdzenia odbioru dokumentu przez nabywcę.

Warunku posiadania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługi nie stosuje się w przypadku gdy podatnik nie uzyskał potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługi mimo udokumentowanej próby doręczenia faktury korygującej i z posiadanej dokumentacji wynika, że nabywca towaru lub usługi wie, że transakcja została zrealizowana zgodnie z warunkami określonymi na fakturze korygującej.

Wyjątek: korekty na rzecz podatników nie posiadających siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce

Krajowi przedsiębiorcy będą zobligowani do wystawiania faktur na rzecz zagranicznych firm w KSeF, choć Ci ostatni nie będą korzystać z systemu e-Faktur. Polski ustawodawca nie ma bowiem prawa „zmuszać” zagranicznych firm do korzystania z KSeF.

Może więc zdarzyć się sytuacja, w której krajowy podatnik wystawi fakturę korygującą na rzecz podatnika nieposiadającego siedziby działalności ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju lub nieposiadającego takiej siedziby, który posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium kraju nie uczestniczy w transakcji nabycia. Taki podatnik nie odbierze korekty za pośrednictwem KSeF, stąd obniżenie podatku należnego będzie wymagać również otrzymania potwierdzenia dostarczenia korekty do nabywcy w tradycyjnej formie.

Jest to jedyny wyjątek, gdzie korekta obowiązkowo powinna znaleźć się w KSeF, jednak obniżenie podatku należnego uzależnione będzie od posiadania potwierdzenia otrzymania korekty.

Obniżenie podatku naliczonego u nabywcy na analogicznych zasadach

Celem zapewnienia jednolitych reguł korygowania podatku VAT oraz zapewnienia zasady neutralności tego podatku, ustawodawca zaimplementował analogiczne reguły na gruncie obniżania podatku naliczonego po stronie nabywcy.

Nabywca towaru/usługi obniży więc kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym sprzedawca wystawi fakturę korygującą za pośrednictwem KSeF. Jeżeli z pewnych przyczyn faktura korygująca zostanie wystawiona w formie tradycyjnej, wówczas kluczowy będzie moment otrzymania dokumentu przez nabywcę.

Tak samo w przypadku, gdy sprzedawca po ustaniu przeszkód technicznych prześle korektę do KSeF, a nabywca jeszcze nie otrzymał dokumentu w formie tradycyjnej, wówczas obniżenia podatku naliczonego dokona w rozliczeniu za okres, w którym korekta zostanie zarejestrowana w KSeF i zostanie przydzielony jej numer identyfikujący tę fakturę.

Obowiązkowy KSeF bez not korygujących

Ideą KSeF jest zamknięcie obiegu dokumentów sprzedaży/zakupu. Co za tym idzie niemal każdy dokument emitowany na rzecz podatnika co do zasady ma znajdować się w KSeF, a dokumenty mają być jednolite. Z tego powodu ustawodawca zdecydował się na likwidację not korygujących, które od zawsze cechowały się dość dużą swobodą co do formy i treści dokumentu. Uchylono w całości art. 106k ustawy o VAT traktujący o notach korygujących, stąd jakiekolwiek pomyłki wymagać będą każdorazowo wystawienia faktury korygującej.

Korygowanie faktur pierwotnych wystawionych przed obowiązkowym KSeF

Część podatników może zastanawiać się, czy faktury pierwotne wystawione przed obowiązkiem stosowania KSeF należy korygować korektą tradycyjną, czy też korektą w formie faktury ustrukturyzowanej przesyłanej do KSeF. Wejście w życie obligatoryjnego KSeF wymusza wystawianie za pośrednictwem KSeF korekt, również do faktur wystawionych w formie tradycyjnej. Wynika to z przepisów przejściowych i uzasadnienia do projektu ustawy: Przy użyciu KSeF będą wystawiane także faktury korygujące. Faktury korygujące wystawione po wejściu w życie niniejszej ustawy – bez względu na to, czy pierwotne faktury zostały wystawione przy użyciu KSeF czy poza KSeF (w związku z tym, że zostały wystawione przed wejściem przepisów o obligatoryjnym e-fakturowaniu), jeśli są wystawione przez podatnika posiadającego siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, gdy to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej uczestniczy w transakcji, będą wystawiane w KSeF.

Z przepisów przejściowych wynika ponadto, że do korekt wystawionych w formie tradycyjnej przed wejściem w życie obowiązku KSeF, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym.

autor Łukasz Kluczyński

Opublikowane w

Zmiana przeznaczenia pojazdu a korekta VAT odliczonego od pierwszej rat leasingowej

W sytuacji gdy leasingowany pojazd jest wykorzystywany wyłącznie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej podatnik ma prawo do dokonania pełnego odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej ratę leasingową. Tu jednak pojawia się pytanie czy w przypadku gdy dochodzi do zmiany przeznaczenia konieczne jest dokonanie korekty kwoty podatku naliczonego. Poniżej przedstawiamy wyjaśnienie tej kwestii.

Odliczenie VAT od wydatków na leasing pojazdu

Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 86a ust. 1 ustawy VAT podatnik ma prawo do odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego w związku z wydatkami na pojazd samochodowy. Przepis ten dotyczy odliczenia podatku VAT w związku z pojazdami samochodowymi przeznaczonymi do użytku „mieszanego”, tj. zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, jak i do celów niezwiązanych z tą działalnością. W takim przypadku prawo do odliczenia podatku VAT stosuje się odpowiednio w wysokości 50% kwoty podatku VAT.

W myśl art. 86a ust. 2 ustawy – do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się wydatki dotyczące:

  1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;
  2. używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3;
  3. nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Jednocześnie ograniczenie wynikające z art. 86a ust. 1 ustawy VAT nie ma zastosowania jeżeli pojazd jest wykorzystywany wyłącznie do celów działalności gospodarczej. Przykładowo jeżeli podatnik wykorzystuje samochód tylko na potrzeby firmowe, prowadzi stosowną ewidencję przebiegu pojazdu oraz złoży informacje VAT-26 to ma prawo do odliczenia 100% kwoty podatku VAT określonego na fakturze.

WAŻNE

Wykorzystywanie leasingowanego pojazdu wyłącznie do celów firmowych daje prawo do pełnego odliczenia podatku VAT wynikającego z faktury dokumentującej ratę leasingu.

Zasady korekty podatku naliczonego w związku z pojazdem samochodowym

Przepisy ustawy VAT określają również sytuacje w których podatnik zobowiązany jest do dokonania korekty (odpowiednio in plus lub in minus) podatku naliczonego w sytuacji gdy dochodzi do zmiany przeznaczenia pojazdu.

Otóż w myśl art. 90b ust. 1 ustawy VAT w przypadku gdy w ciągu 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, dokonano importu lub oddano do używania pojazd samochodowy:

  1. wykorzystywany do celów firmowych – nastąpi zmiana jego wykorzystania na wykorzystywanie do celów działalności gospodarczej i do celów innych niż działalność gospodarcza podatnik jest obowiązany do dokonania korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego pojazdu;
  2. w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiła kwota, o której mowa w art. 86a ust. 1, nastąpi zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej, podatnik jest uprawniony do dokonania korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego pojazdu.

Na potrzeby korekty, o której mowa, uznaje się, że pojazd samochodowy odpowiednio nie jest już wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej albo jest wykorzystywany wyłącznie do takiej działalności począwszy od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana jego wykorzystywania. Korekty tej dokonuje się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Przykładowo jeżeli podatnik odliczy pełen a następnie w okresie korekty (tj. w okresie 60 miesięcy) dojdzie do zmiany przeznaczenia pojazdu to podatnik jest zobligowany do dokonania korekty zmniejszającej kwotę odliczonego podatku naliczonego.

System korekty podatku naliczonego nie dotyczy opłat leasingowych

Co jednak istotne z treści art. 90b ustawy VAT wynika, że systemowi korekt podlegają tylko wydatki z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia pojazdu.

Należy zwrócić uwagę, że leasing operacyjny jest umową, na podstawie której leasingobiorca nabywa jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a formą wynagrodzenia za powyższą usługę jest czynsz. Na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług leasing operacyjny jest usługą, zdefiniowaną w art. 8 ustawy. Po zakończeniu umowy leasingu jednym z wariantów jest sprzedaż przedmiotu umowy leasingobiorcy, opcja wykupu jest uprawnieniem, z którego leasingobiorca może, lecz nie musi skorzystać.

Zatem w świetle art. 90b ust. 1 ustawy wydatki związane z używaniem pojazdu na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu (operacyjnego) lub innej umowy o podobnym charakterze, nie podlegają korekcie. Odliczenie tych wydatków odbywa się bowiem na bieżąco (a nie jak przy nabyciu „na własność” – jednorazowo, „z góry”), zatem istnieje możliwość weryfikowania tego odliczania na bieżąco – w miesiącu dokonania zmiany przeznaczenia pojazdu Wnioskodawca winien dokonać zmiany zasad odliczania wysokości podatku.

Wobec powyższego jeżeli podatnikowi przysługiwać będzie prawo do odliczenia całego podatku naliczonego od rat leasingowych w okresie, gdy będzie użytkował pojazd samochodowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego i będzie wykorzystywał go wyłącznie do działalności gospodarczej, a następnie zmieni jego przeznaczenie i pojazd ten będzie wykorzystywany do działalności „mieszanej” – wówczas, po zmianie przeznaczenia, podatnik będzie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego z tytułu opłat leasingowych w wysokości 50% podatku wykazanego na fakturze.

W tej sytuacji zmiana sposobu użytkowania tego samochodu nie spowoduje konieczności dokonania korekty odliczenia podatku naliczonego za okresy rozliczeniowe przed zmianą przeznaczenia.

Stanowisko to potwierdził Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 6.02.2020 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.824.2019.1.OS:

„Reasumując, w związku ze złożoną informacją o zmianie wykorzystania samochodu osobowego w leasingu Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do sporządzenia korekty podatku VAT naliczonego od czynszu inicjalnego oraz miesięcznych opłat leasingu za okres od dnia poniesienia pierwszego wydatku związanego z pojazdem do dnia złożenia aktualizacji deklaracji VAT-26.”

WAŻNE

Zmiana przeznaczenia leasingowanego pojazdu z celów firmowych na cele mieszane nie wiąże się z koniecznością dokonywania korekty podatku odliczonego od rat leasingowych przed zmianą przeznaczenia.

W świetle powyższych wyjaśnień należy zatem podkreślić, że określony w art. 90b ustawy VAT system korekty związany ze zmianą przeznaczenia obejmuje jedynie VAT odliczony w związku z nabyciem, importem lub wytworzeniem pojazdu. W żadnej z tych kategorii nie mieści się natomiast wydatek na opłaty związane z leasingiem pojazdu.

Autor Marcin Sądej

Opublikowane w

Prawo do odliczenia VAT z faktur sprzed rejestracji jako czynny podatnik VAT i bez NIP nabywcy

Osoba fizyczna która zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej może ponosić pewne wydatki jeszcze przed formalną rejestracją. W związku z tym pojawia się pytanie czy możliwe jest odliczenie podatku VAT z faktury niezawierającej NIP kupującego, która została wystawiona jeszcze przed rejestracją jako podatnik VAT.

Rejestracja dla celów podatku VAT a prawo do odliczenia

Elementarnym prawem podatnika podatku VAT jest prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie nabywanych towarów oraz usług, które są wykorzystywane do celów opodatkowanej działalności gospodarczej.

Warto podkreślić, że ustawa VAT nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Prawo do odliczenia nie jest zatem związane z faktycznym wykonaniem czynności opodatkowanej już w tym samym okresie rozliczeniowym.

Jednocześnie jednak ustawa VAT określa przypadki w których podatnik nie ma prawa do odliczenia. Otóż zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest więc związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. Natomiast dla realizacji tego prawa konieczne jest m.in. posiadanie statusu podatnika VAT czynnego.

Uzyskanie statusu podatnika VAT czynnego odbywa się poprzez złożenie zgłoszenia rejestracyjnego, tj. złożenia w urzędzie skarbowym druku VAT-R. Z tym momentem podmiot uzyskuje formalne znamiona statusu podatnika podatku od towarów i usług i od tego dnia przysługuje mu prawo do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów, które przeznaczone są do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Chociaż – jak wynika z art. 96 ust. 1 ustawy VAT – rejestracji na potrzeby podatku VAT należy dokonać przed wykonaniem pierwszej czynności opodatkowanej to jednak organy podatkowe akceptują możliwość złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R z datą wsteczną.

Ustawa o VAT nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczenia podatku VAT od zakupów poczynionych w czasie, gdy nie widniał on w rejestrze podatników podatku od towarów i usług, o ile występują przesłanki, że zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej (lub przyszłej) działalności opodatkowanej.

Status podatnika podatku VAT nie jest uzależniony od przesłanek o charakterze formalnym. Powstanie prawa do odliczenia nie zależy od formalnego uznania statusu podatnika przez organy podatkowe.

WAŻNE

Dokonanie zakupów przed datą rejestracji jako podatnik VAT czynny nie pozbawia prawa do odliczenia podatku naliczonego o ile nabyte towary lub usługi są lub będą wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Warunkiem jest jednak złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R ze wskazaniem daty wstecznej.

Prawo do odliczenia podatku VAT z faktury niezawierającej NIP nabywcy

Jak wynika z treści art. 106e ust. 1 pkt 5 ustawy VAT jednym z obowiązkowych elementów faktury jest wskazanie numeru identyfikacyjnego nabywcy. W związku z tym problematyczne staje się ustalenie czy podatnik ma prawo do odliczenia VAT jeżeli faktura nie zawiera takiego numeru.

Ponownie należy wskazać, ze prawo do odliczenia podatku naliczonego jest przede wszystkim prawem materialnym. Przyjęcie takiego założenia powoduje, że ewentualne braki formalne nie mogą w sposób definitywny pozbawić podatnika prawa do odliczenia jeżeli są spełnione warunki określone w art. 86 ust. 1 ustawy VAT tzn. występuje związek zakupu z czynnościami opodatkowanymi.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 21.02.2024r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.741.2023.3.RG, jeżeli w fakturach dokumentujących transakcje występują wadliwości które, co prawda powodują, że faktura nie odpowiada wymogom określonym w przepisach, jednakże same w sobie nie wpływają na przedmiot i podstawę opodatkowania, to należy uznać, że nie ma podstawy do kwestionowania prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z tych faktur, wyłącznie z powodu tych braków. Natomiast nie można uznać za prawidłową fakturę, w przypadku gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami.

Dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego ma znaczenie to w jakim charakterze podmiot dokonuje zakupu, czy jako konsument, czy też jako podatnik VAT. Jeżeli podmiot w momencie dokonywania zakupu występuje w charakterze podatnika to tym samym zachowuje prawo do odliczenia.

W świetle powyższych wyjaśnień możemy zatem stwierdzić, że jeżeli na podstawie posiadanej faktury jest możliwa identyfikacja nabywcy jako podatnika podatku VAT (zakupione towary są wykorzystywane wyłącznie do czynności opodatkowanych) to mimo nieumieszczenia numeru NIP, odbiorcy faktury przysługuje Pani prawo do odliczenia podatku naliczonego.

WAŻNE

Brak wskazania w treści faktury numeru NIP nabywcy nie pozbawia go prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Przedmiotem naszych dzisiejszym rozważań była kwestia uchybień formalnych z perspektywy prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wskazać należy, że braki formalne – które mogą zostać uzupełnione lub skorygowane – nie mogą w sposób kategoryczny wykluczyć prawo odliczenia VAT. Możliwość odliczenia podatku naliczonego jest fundamentalnym prawem podatnika, które nie może być ograniczane względami natury formalnej.

Autor Marcin Sądej

Opublikowane w

Wakacje składkowe 2024 dla przedsiębiorców – czym są i jak z nich skorzystać

Ustawa z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw przeszła kompletną ścieżkę legislacyjną i 13 czerwca 2024r. weszła do porządku prawnego (Dz.U. 2024 poz. 863). Jednym z kluczowych założeń ustawy są tzw. „wakacje składkowe”, które mają stanowić dla przedsiębiorców ulgę w opłacaniu składek ZUS. Poniżej prezentujemy jej główne założenia.

Dzięki wakacjom składkowym przedsiębiorcy nie zapłacą składek za jeden miesiąc w roku kalendarzowym

Zasadniczą ideą omawianej ulgi jest zwolnienie przedsiębiorców z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe (pod warunkiem podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) za jeden wybrany miesiąc kalendarzowy danego roku. Skorzystanie z preferencji możliwe jest wyłącznie poprzez wystosowanie wniosku przez płatnika co oznacza, że brak obowiązku opłacania składek nie będzie zautomatyzowany. Zwolnienie z obowiązku opłacania składek dotyczy wyłącznie wskazanych powyżej ubezpieczeń oraz funduszu pracy i funduszu solidarnościowego. Przedsiębiorcy będą bezwzględnie zobowiązani do opłacenia składki zdrowotnej.

Brak obowiązku opłacania składek za dany miesiąc nie ogranicza w żaden sposób działalności przedsiębiorcy jak np. podczas zawieszenia. Podczas korzystania z wakacji składkowych możliwe jest więc swobodne prowadzenie firmy co wynika m.in. z uzasadnienia do projektu ustawy. Co również istotne, składki za miesiąc objęty zwolnieniem finansowane będą z budżetu państwa. Skorzystanie z wakacji składkowych nie pozbawi więc przedsiębiorcy prawa do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, czy też przypisu składek na poczet przyszłej emerytury/renty. Mówiąc w skrócie, uprawnienie do ewentualnych świadczeń pozostanie bez uszczerbku dla płatnika. Podstawę wymiaru składek za miesiąc objęty zwolnieniem stanowić będzie najniższa dla danego ubezpieczenia podstawa w ramach danego kodu ubezpieczenia (duży ZUS, preferencyjny ZUS lub mały ZUS plus).

ISTOTNE:

Od przychodu/dochodu odliczyć można składki zapłacone, stąd składki objęte zwolnieniem nie będą pomniejszać przychodu/dochodu podatnika.

Pierwsze wakacje składkowe dopiero pod koniec roku

Uchwalenie ustawy w czerwcu 2024r. niestety nie uprawnia do wnioskowania o wakacje składkowe od razu z uwagi na art. 9 ustawy zmieniającej, który stanowi, że ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 4 miesięcy od dnia ogłoszenia (poza jednym przepisem, który jest nieistotny dla omawianego zagadnienia). Skuteczne wnioskowanie o zwolnienie ze składek możliwe jest dopiero w listopadzie 2024r. w zakresie składek za grudzień 2024r.

Zgodnie z przepisami ustawy, wniosek składa się w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc, za który płatnik ma być objęty zwolnieniem. W grudniu 2024r. możliwe będzie więc wnioskowanie o zwolnienie z opłacania składek za styczeń 2025r.

Zwolnienie ze składek tylko dla mikroprzedsiębiorców i to pod pewnymi warunkami

Preferencja w postaci zwolnienia z obowiązku opłacania składek ZUS obwarowana jest kilkoma warunkami. Przede wszystkim z ulgi mogą skorzystać mikroprzedsiębiorcy, którzy w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku zgłaszali do ubezpieczeń emerytalnych, rentowych i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych. Ponadto zwolnienie przewidziane jest wyłącznie dla przedsiębiorców prowadzących działalność o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. dla przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Z wakacji składkowych nie skorzystają więc twórcy/artyści, podmioty prowadzące działalność w ramach wolnych zawodów, czy też wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólnicy, akcjonariusze, czy komplementariusze innych spółek. Ponadto płatnik musi spełnić pozostałe warunki ustawowe do których zalicza się:

  • limit przychodów: w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku lub w co najmniej jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekroczył równowartości w złotych 2 milionów euro,
  • niewykonywanie usług dla byłego pracodawcy: ze zwolnienia może skorzystać ubezpieczony, który w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywał pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
  • podleganie pod ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku.

Wnioski mogą być składane wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem profilu informacyjnego PUE ZUS.

ISTOTNE:

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek dotyczy wyłącznie składek przedsiębiorcy (wakacje składkowe nie dotyczą składek opłacanych za pracowników/zleceniobiorców).

Oświadczenia i załączniki niezbędne do prawidłowego złożenia wniosku

Oprócz podstawowych danych niezbędnych do skutecznego złożenia wniosku takich jak dane identyfikacyjne, czy wskazanie miesiąca, który ma być objęty zwolnieniem konieczne będzie złożenie dodatkowych oświadczeń zakresie:

  • spełnienia warunków, które zostały wskazane w poprzednim podrozdziale (tj. liczba ubezpieczonych, warunek przychodowy, oświadczenie o niewykonywaniu pracy dla byłego pracodawcy) oraz
  • pomocy de minimis jaką przedsiębiorca otrzymał w okresie 3 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku (w postaci zaświadczeń), albo oświadczenie o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie, albo oświadczenie o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie oraz innych informacji niezbędnych do udzielenia pomocy de minimis.

Powyższe oświadczenia składane będą pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Reasumując do wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacania składek niezbędne będzie dołączenie dość rozbudowanego załącznika dotyczącego pomocy de minimis, którą jest np. jednorazowa amortyzacja limitowana kwotą 50 000 euro. Ponadto skorzystanie ze zwolnienia będzie wiązało się z obowiązkiem prawidłowego zadeklarowania składek ZUS na deklaracji rozliczeniowej jako składki finansowane przez budżet państwa. Płatnicy muszą więc dodatkowo zwrócić uwagę na odmienny niż zazwyczaj sposób raportowania składek ubezpieczeniowych w deklaracji DRA/RCA.

Autor Łukasz Kluczyński