Przedsiębiorcy szukają różnych możliwości optymalizacji ponoszenia kosztów względem osiąganych przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W skutek zaistniałych zdarzeń gospodarczych przedsiębiorca czasem jest zmuszony do zaprzestania dokonywania amortyzacji środków trwałych. Niekiedy po zaprzestaniu dokonywania odpisów amortyzacyjnych istnieje możliwość wznowienia amortyzacji. Jednak może to nastąpić tylko w niektórych sytuacjach. Jakich?
Co to jest środek trwały
W nawiązaniu do art. 22a ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 zwanej dalej ustawą o PIT) składnik majątku który jest środkiem trwałym powinien charakteryzować się poniższymi cechami:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- zostały nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- przewidywany okres jego używania jest dłuższy niż rok,
- jest on kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,
- jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą,
- może być oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (lub używany na podstawie tych umów – jest to wtedy obcy środek trwały).
Składnikiem majątku będącym środkiem trwałym może być nieruchomość, samochód, komputer, ksero, maszyna produkcyjna, ciągnik rolniczy, wiele wiele innych składników.
Zaprzestanie amortyzacji środka trwałego
Przedsiębiorca który zakupi składnik majątku spełniający cechy środka trwałego i zdecyduje lub będzie miał obowiązek wprowadzić go do ewidencji środków trwałych – ma o wyboru:
- dokonać jednorazowej amortyzacji oczywiście jeżeli dany środek trwały kwalifikuje się do tego,
- dokonać amortyzacji rozłożonej w czasie według przyjętej metody i właściwej stawki amortyzacji.
W toku prowadzonej działalności gospodarczej nie raz okazuje się, iż na skutek różnych okoliczności przedsiębiorca jest zmuszony do zaprzestania dokonywania amortyzacji rozłożonej w czasie.
Ustawodawca w art. 22c ustawy o PIT określa, iż zaprzestanie amortyzacji może mieć miejsce tylko w konkretnych przypadkach. Mowa tu o:
- zawieszeniu działalności gospodarczej,
- zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej (likwidacja, upadłość, inne),
- zaprzestaniu wykonywania działalności w której dany środek trwały był używany (zaprzestanie produkcji, zamknięcie jednego z oddziałów firmy),
- przeznaczeniu środka trwałego do sprzedaży,
- przeznaczeniu środka trwałego do likwidacji, utylizacji itp.,
- przekwalifikowanie środka trwałego,
- wycofanie środka trwałego np. przeznaczenie na cele osobiste,
- po prostu po zakończeniu okresu amortyzacji,
- inne przypadki.
ISTOTNE:
Środki trwałe w stosunku do których zaprzestano amortyzacji nie będą podlegać dokonywania odpisów amortyzacyjnych od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło jedno z ww. zdarzeń.
Powyżej była mowa jedynie o definitywnym zaprzestaniu dokonywania amortyzacji danego środka trwałego.
Co jednak gdy zaprzestanie amortyzacji dotyczy tylko określonego odcinka czasu?
Zaprzestanie i wznowienie amortyzacji środka trwałego
Jednym z przykładów wymogu zaprzestania dokonywania odpisów amortyzacyjnych w koszty firmy jest zawieszenie działalności gospodarczej.
W miesiącu odwieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca ma możliwość wznowienia ujmowania odpisów amortyzacyjnych w koszty firmy.
Na tym jednak się nie kończy. Występuje szereg innych przypadków w których ma miejsce zaprzestanie a za jakiś czas wznowienie amortyzacji środka trwałego.
Innym przypadkiem w którym następuje zaprzestanie amortyzacji jest śmierć przedsiębiorcy będącym spadkodawcą. Z kolei spadkobiorca który nabywa spadek ma prawo pod pewnymi warunkami do kontynuacji odpisów amortyzacyjnych nabytego w spadku środka trwałego. Spadkobierca wprowadzając do swojej firmy do ewidencji środków trwałych dany składnik majątku ustala wartość początkową z dnia nabycia (otrzymania spadku) danego środka trwałego ale kontynuuje zasady amortyzacji przyjęte przez spadkodawcę a więc metodę amortyzacji oraz stawkę amortyzacji.
Jeszcze innymi okolicznościami w których następuje zaprzestanie amortyzacji środka trwałego jest przeniesienie danego składnika majątku z firmy jednego małżonka do firmy drugiego małżonka pomiędzy którym panuje wspólność majątkowa. Mówi o tym art. 22g ust. 13 pkt 5 ustawy o PIT.
Małżonek przejmujący środek trwały wznawia już w swojej firmie dokonywanie amortyzacji środków trwałych posługując się danymi z ewidencji środków trwałych swojego małżonka. Małżonek przejmujący środek trwały wznawia w swojej firmie dokonywanie odpisów amortyzacyjnych poprzez kontynuację dotychczas prowadzonej amortyzacji.
Niekiedy zdarza się sytuacja w której spółka osobowa ulega likwidacji. Jeżeli na skutek likwidacji wspólnik tej spółki otrzyma środki trwałe to ma obowiązek kontynuować amortyzację. To oznacza, że wspólnik spółki osobowej likwidowanej np. cywilnej, który wprowadza środek trwały otrzymany na skutek likwidacji tej spółki do ewidencji środków trwałych w swojej działalności – posługuje się ustaleniami widniejącymi w ewidencji środków trwałych w spółce likwidowanej. Mówi o tym przepis art. 22g ust. 14c ustawy o PIT.
Warto w tym miejscu odnieść się jeszcze do tzw. aportu. Otrzymanie aportem (wkładem niepieniężnym) środka trwałego do prowadzonej działalności w formie spółki osobowej będzie skutkowało kontynuacją amortyzacji na podstawie ewidencji podmiotu wnoszącego ten środek trwały. Warunkiem jest jednak to, że środek trwały wniesiony aportem był wcześniej amortyzowany. Mówi o tym art. 22g ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o PIT.
0% stawka amortyzacji środka trwałego
Fiskus wciąż zezwala na obniżenie stawki amortyzacyjnej do 0% wobec posiadanych na stanie w firmie środków trwałych.
Pamiętając o art. 22i ust. 5 ustawy o PIT podatnicy mogą obniżać stawki amortyzacyjne (podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych) dla poszczególnych środków trwałych.
Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
Zatem przedsiębiorca może obniżyć stawkę amortyzacji do 0%. Warto jednak mieć na uwadze aby podatnik dysponował jakimś racjonalnym uzasadnieniem zastosowania tego typu stawki amortyzacyjnej. Dlaczego? Skoro prawodawca tego nie wymaga?
Warto podać tu inny przykład. Ustawodawca nie wymaga też od pewnego czasu ujęcia na fakturach numerów rejestracyjnych pojazdów, których ten wydatek dotyczy. Niemniej w późniejszym czasie podatnikowi będzie ciężko udowodnić, że dany wydatek dotyczy akurat tego pojazdu a nie np. prywatnego czy jeszcze innego używanego w firmie. Monitoring przy firmach przechowuje wideo tylko przez określony czas. Numer rejestracyjny wpisany jeszcze przez sprzedawcę stanowi jednak choć minimalne potwierdzenie, że dany wydatek dotyczył tego a nie innego pojazdu.
Podobnie podatnicy powinni podejść do zastosowania stawki amortyzacyjnej 0%.
ISTOTNE:
Obniżenie stawki amortyzacyjnej do 0% powoduje wydłużenie okresu amortyzacji środka trwałego.
Warto końcowo wspomnieć, iż 0% stawka amortyzacyjna jest dostępna dla danego środka trwałego pod warunkiem korzystania przez przedsiębiorcę z liniowej metody amortyzacji tego środka trwałego.